การศึกษาวิเคราะห์บทบาทของอุบาสิกาในการธำรงรักษาพระพุทธศาสนา

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ 1) เพื่อศึกษาบทบาทของอุบาสิกาในพระไตรปิฎก 2) เพื่อศึกษาบทบาทของอุบาสิกาในสังคมปัจจุบัน และ 3) เพื่อวิเคราะห์บทบาทของอุบาสิกาในการธำรงรักษาพระพุทธศาสนา ระเบียบวิธีการวิจัยเป็นการศึกษาวิจัยเชิงเอกสาร ศึกษาวิเคราะห์พรรณนานำเสนอเป็นแนวทางองค์ความรู้ใหม่ ผลการวิจัยพบว่า 1) บทบาทของอุบาสิกาในพระไตรปิฎก คือ การอุปถัมภ์ปัจจัย 4 สร้างศาสนสถาน เผยแผ่พุทธธรรม ปกป้องพระพุทธศาสนา ตั้งมั่นอยู่ในทาน ศีล ภาวนา 2) บทบาทของอุบาสิกาในสังคมปัจจุบัน มี 3 ด้านคือ (1) พัฒนาในการดำเนินชีวิตส่วนบุคคล ได้แก่ การมีสรณะขอเข้าถึงพระรัตนตรัย การให้ทาน การรักษาศีล การเจริญปัญญา การมีเมตตา (2) พัฒนาในการดำเนินชีวิตที่เกี่ยวกับสังคมได้แก่ สังคหวัตถุ 4 (3) พัฒนาในการดำเนินชีวิตที่เกี่ยวกับพระพุทธศาสนาได้แก่ อุบาสกธรรม 5 ธรรมเพื่อความเจริญ 7 ประการ 3) บทบาทของอุบาสิกาในการธำรงรักษาพระพุทธศาสนา คือ (1) ในด้านการประพฤติส่วนตนได้แก่ การสนใจใฝ่ธรรม การให้ทาน การรักษาศีลการไม่ทอดทิ้งการฟังพระสัทธรรม การปฏิบัติกัมมัฏฐาน การเป็นผู้มีความเลื่อมใสในพระรัตนตรัย การฟังธรรมอย่างไม่คอยคิดโต้แย้งเพ่งโทษการไม่แสวงหาทักษิณาทานนอกพุทธศาสนา การทำอุปการะในพระพุทธศาสนาก่อนเป็นเบื้องต้น (2) ในด้านการสร้างประโยชน์ต่อสังคมได้แก่ หลักสังคหวัตถุ 4 และ (3) ในด้านการอุปถัมภ์พระพุทธศาสนาได้แก่ การให้ทาน การรักษาศีล การเจริญภาวนา ในบรรดาพุทธบริษัททั้ง 4 อุบาสิกา เป็นสาวิกาของพระศาสดา มีและบทบาทสำคัญ รับภาระการอุปถัมภ์ค้ำชู และรักษาพระศาสนา พระพุทธเจ้าทรงยกย่องให้สถานภาพเท่าเทียมกันในด้านมีศักยภาพที่จะบรรลุธรรมชั้นสูงสุดได้