รูปแบบการบูชาสังเวชนียสถานในพระไตรปิฎก

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ 3 ประการ คือ 1) เพื่อศึกษาสังเวชนียสถานตามที่ปรากฏในพระไตรปิฎก 2) เพื่อศึกษารูปแบบการบูชาสังเวชนียสถานตามที่ปรากฎในพระไตรปิฎก และ 3) เพื่อศึกษาและนำเสนอการพัฒนารูปแบบการบูชาสังเวชนียสถานที่ปรากฏในพระไตรปิฎก ระเบียบวิธีการวิจัยเป็นการศึกษาวิจัยเชิงคุณภาพ โดยทำการวิจัยด้วยการศึกษาค้นคว้าวิจัยจากคัมภีร์พระไตรปิฎก อรรถกถา หนังสือ บทความ ดุษฎีนิพนธ์ งานวิจัย และสื่ออิเล็กทรอนิกส์ต่าง ๆ ที่มีความเกี่ยวข้อง ผลการวิจัยพบว่า 1) การบูชาในพระพุทธศาสนาที่พระพุทธเจ้าทรงแสดงไว้มี 2 ประการ คือ อามิสบูชา บูชาด้วยสิ่งของ ธรรมบูชา บูชาด้วยธรรม (การปฏิบัติ) 2) สังเวชนียสถาน 4 ตำบลในประเทศอินเดียและเนปาลมีประวัติความเป็นมาอย่างยาวนานและต่อเนื่องแต่ครั้งพุทธกาล ทั้งยังมีความสำคัญด้านจิตใจเป็นอย่างยิ่งสำหรับพุทธศาสนิกชน สังเวชนียสถานเป็นคำเฉพาะที่ใช้เรียกสถานที่สำคัญ 4 แห่งอันเกี่ยวเนื่องกับพุทธประวัติของพระสัมมาสัมพุทธเจ้าใน 4 ช่วงเวลา อันประกอบด้วยลุมพินี สถานที่ประสูติ พุทธคยา สถานที่ตรัสรู้ สารนาถ สถานที่แสดงปฐมเทศนาและกุสินารา สถานที่เสด็จปรินิพพาน 3) สถานที่ทั้ง 4 แห่งนี้เมื่อพุทธบริษัทไปดูไปเห็นแล้ว การที่ได้ไปดูไปเห็นนั้น จะกระตุ้นเตือนจิตให้เกิดความคิดมีจิตสำนึกระลึกถึงพระพุทธเจ้า ระลึกถึงพระธรรมคำสั่งสอนของพระองค์ ระลึกถึงพะสาวกที่ทรงจำสืบต่อคำสั่งสอน จิตใจน้อมไปในการที่จะนำคำสั่งสอนไปปรับใช้ในชีวิตประจำวัน เพื่อเป็นผู้ไม่ประมาท พระพุทธองค์จึงทรงสรรเสริญการบูชาว่าเป็นมงคลอย่างสูงสุด เพราะเป็นปัจจัยส่งเสริมการพัฒนาชีวิต ช่วยให้ชีวิตมีความเจริญ ช่วยยกระดับชีวิตให้สูงขึ้น และช่วยให้มีจิตใจสูงขึ้น