หลักธรรมในพระไตรปิฎกเพื่อส่งเสริมสิทธิมนุษยชน

บทคัดย่อ

หลักธรรมในพระไตรปิฎกเพื่อส่งเสริมสิทธิมนุษยชน ผลจากการศึกษาพบว่า สิทธิมนุษยชน เป็นสิทธิต่าง ๆ ที่มนุษย์ควรได้มาเริ่มตั้งแต่เกิดจนกระทั่งตาย และทุกคนควรปฏิบัติสิทธิมนุษยชนได้โดยชอบธรรม    มีลักษณะดังนี้ 1) เป็นสิทธิที่ติดตัวมากับมนุษย์ 2) เป็นสิทธิที่เป็นสากล 3) เป็นสิทธิที่ไม่อาจถ่ายโอนให้แก่กันได้ และ 4) เป็นสิทธิที่ไม่ถูกแยกออกจากกัน สิทธิดังกล่าวนี้มีความเป็นสากลและเป็นนิรันดร ฉะนั้น จุดมุ่งหมายของสิทธิมนุษยชน เกิดขึ้นเพื่อประโยชน์สุข ความเสมอภาคของมวลมนุษยชาติในโลก สิทธิมนุษยชนสามารถแบ่งเป็น 5 ประเภท ได้แก่ 1) สิทธิที่จะมีชีวิตอยู่ 2) สิทธิที่ได้รับการศึกษา 3) สิทธิที่จะทำงาน 4) สิทธิแห่งเสรีภาพ 5) สิทธิแห่งทรัพย์สิน สิทธิมนุษยชนมีขอบเขตเพียง 2 ข้อคือ 1) สิทธิมนุษยชนโดยทั่วไป เป็นการปฏิบัติต่อกันด้วยความเป็นพี่เป็นน้องระหว่างมนุษย์กับมนุษย์ 2) สิทธิมนุษยชนโดยธรรม หมายถึง การปฏิบัติต่อกันระหว่างมนุษย์กับสรรพสิ่งที่อยู่ในโลก เสมือนว่าสรรพสิ่งนั้นล้วนเป็นพี่น้องกันและได้พึ่งพาอาศัยในการดำรงชีวิตอยู่ หลักธรรมที่ส่งเสริมสิทธิมนุษยชนในพระไตรปิฎก เป็นแนวปฏิบัติที่เป็นไปเพื่อประโยชน์สุขของมนุษย์โดยไม่มีประมาณ ไม่แบ่งเชื้อชาติหรือฐานะ เช่น ความเชื่อ หลักกรรม จัดเป็นหลักปฏิบัติที่มีจุดมุ่งหมายเพื่อประโยชน์สุขแก่ผู้ปฏิบัติ ซึ่งมีอยู่หลายระดับแห่งการเข้าถึง ตามความรู้สามารถด้านสติปัญญาของแต่ละบุคคล มีความสอดคล้อง สนับสนุนกันจากระดับต้นไปสู่ระดับกลางไปสู่ระดับสูงตามลำดับ ด้วยปฏิบัติฝึกฝนพัฒนาตนให้เกิดประโยชน์ 3 อย่างคือ 1) ประโยชน์ส่วนตน 2) ประโยชน์ของผู้อื่น และ 3) ประโยชน์ร่วมกันทั้งสองฝ่าย การนำหลักธรรมในพระไตรปิฎกที่ส่งเสริมสิทธิมนุษยชนมาใช้ในสังคมปัจจุบัน สรุปลงใน 1) ทาน การเสียสละแบ่งปัน ซึ่งเป็นไปเพื่อลดละความตระหนี่ เป็นไปเพื่อควบคุมมิให้เกิดการประทุษร้ายเบียดเบียนกัน 2) สมาธิเป็นไปเพื่อความสงบตั้งมั่นของจิตใจ พร้อมจะทำงาน และ 3) ปัญญา เป็นไปเพื่อความรู้เห็นจริงซึ่งสภาวธรรมทั้งหลาย ดังนั้นทั้งสิทธิมนุษยชนในพระไตรปิฎกช่วยส่งเสริมให้ปฏิเสธความชั่ว สนับสนุนให้กระทำความดีต่อกันในฐานะที่เป็นมนุษย์ และพัฒนาชีวิตมวลมนุษย์ให้เข้าถึงสันติสุข