การศึกษาเปรียบเทียบบทเพลงธรรมคีตะในศาสนาพุทธนิกายเถรวาท และบทเพลงในศาสนาคริสต์นิกายโรมันคาทอลิก

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ คือ 1) เพื่อศึกษาบทเพลงธรรมคีตะในศาสนาพุทธเถรวาท 2) เพื่อศึกษาบทเพลงในศาสนาคริสต์นิกายโรมันคาทอลิก และ 3) เพื่อเปรียบเทียบบทเพลงธรรมคีตะในศาสนาพุทธนิกายเถรวาทและศาสนาคริสต์นิกายโรมันคาทอลิก ซึ่งงานวิจัยนี้เป็นการศึกษาเชิงคุณภาพ โดยศึกษาและรวบรวมข้อมูลจากพระไตรปิฎก คัมภีร์ไบเบิล เอกสารวิชาการ และการสัมภาษณ์เชิงลึกจากผู้ทรงคุณวุฒิ นักบวช และผู้ปฏิบัติงานด้านบทเพลงในศาสนสถาน ผลการวิจัยพบว่า 1) บทเพลงธรรมคีตะในศาสนาพุทธนิกายเถรวาทมีลักษณะเป็นการถ่ายทอดธรรมะในลักษณะผสมผสานระหว่างเนื้อหา เสียงร้อง ทำนอง และจังหวะ ช่วยให้ผู้ปฏิบัติธรรมเข้าใจในคำสอนหรือธรรมะได้ง่าย ทำให้ใจสงบ ทำให้จิตมีความนุ่มนวลควรแก่งาน น้อมนำให้เกิดสติ สมาธิ ปัญญาต่อไป โดยเน้นความเรียบง่ายและเหมาะสมกับการปฏิบัติธรรม บทสวดและบทเพลงที่ประพันธ์ขึ้นมีเนื้อหาเกี่ยวกับคำสอนทางศาสนาพุทธหรือคุณธรรม เช่น พุทธานุสสติ ธรรมานุสสติ สังฆานุสสติ และกรรมฐานต่างๆ รวมไปถึงคำสอนในพระไตรปิฎก ได้แก่ อริยสัจ 4 กฎแห่งกรรม สามารถเข้าถึงได้ง่าย สามารถนำจิตใจของผู้ฟังให้เข้าถึงสมาธิและเกิดปัญญาได้เช่นเดียวกับการฟังพระธรรมเทศนา 2) บทเพลงในศาสนาคริสต์นิกายโรมันคาทอลิก หรือที่เรียกว่า “บทเพลงศักดิ์สิทธิ์” มีบทบาทสำคัญในพิธีกรรมศักดิ์สิทธิ์ เช่น พิธีมิสซา พิธีรับศีลศักดิ์สิทธิ์ และวันฉลองต่างๆ เนื้อหาสะท้อนถึงความเชื่อในพระเจ้า พระเยซูเจ้า ความรัก การให้อภัย และความหวังในชีวิตนิรันดร์ เพลงบางบทอิงจากพระคัมภีร์ไบเบิล 3) บทเพลงธรรมคีตะในทั้งสองศาสนามีจุดร่วมสำคัญคือ เป็นเครื่องมือในการสื่อสารหลักธรรมและส่งเสริมภาวะจิตใจของผู้ศรัทธาให้สงบ สะอาด และสว่าง โดยอาศัยเสียงดนตรีเป็นสื่อกลาง ลักษณะของการใช้ภาษา วัตถุประสงค์ของการขับร้อง และบริบททางพิธีกรรม กล่าวคือ ธรรมคีตะในพุทธศาสนาเถรวาทเน้นการใช้เพื่อการเรียนรู้ธรรมะและปฏิบัติเพื่อให้จิตใจมีความนุ่มนวลควรแก่งาน น้อมนำให้เกิดสติ สมาธิ และปัญญา ในขณะที่บทเพลงในศาสนาคริสต์นิกายโรมันคาทอลิกมีบทบาทสำคัญในพิธีกรรมหมู่คณะ และเน้นการสรรเสริญ ขอบพระคุณ ขอโทษ และวอนขอพระเป็นเจ้า