การศึกษาเปรียบเทียบการบูชาวัตถุมงคลในศาสนาพราหมณ์-ฮินดู และศาสนาพุทธเถรวาทที่ปรากฏในสังคมไทย

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ 3 ประการ คือ 1) เพื่อศึกษาการบูชาวัตถุมงคลในศาสนาพราหมณ์-ฮินดู 2) เพื่อศึกษาการบูชาวัตถุมงคลในศาสนาพุทธเถรวาท 3) เพื่อเปรียบเทียบการบูชาวัตถุมงคลในศาสนาพราหมณ์-ฮินดูและศาสนาพุทธเถรวาทที่ปรากฏในสังคมไทย เป็นการศึกษาเชิงเอกสาร โดยศึกษาและรวบรวมข้อมูลจากพระไตรปิฎก คัมภีร์อุปนิษัท และเอกสารงานวิจัยที่เกี่ยวข้อง ผลการศึกษา พบว่า 1) การบูชาวัตถุมงคลในศาสนาพราหมณ์-ฮินดูมีความหลากหลายและลึกซึ้งในด้านเทววิทยา โดยวัตถุมงคล เช่น เทวรูป เครื่องบูชา และยันต์ต่าง ๆ มีบทบาทเป็นสื่อกลางในการสื่อสารกับเทพเจ้า โดยมีหลักคิดสำคัญคือ การเชื่อมโยงระหว่างมนุษย์กับจักรวาลผ่านพิธีกรรม 2) การบูชาวัตถุมงคลในศาสนาพุทธเถรวาทมีรากฐานจากคติความเชื่อเกี่ยวกับบุญกุศลและพุทธานุภาพ ซึ่งแสดงออกผ่านวัตถุมงคลประเภทต่าง ๆ เช่น พระพุทธรูป เครื่องรางของขลัง ตลอดจนธงและผ้ายันต์ โดยมีจุดมุ่งหมายเพื่อเสริมสร้างความมั่นคงทางจิตใจและเป็นสื่อกลางในการระลึกถึงพระรัตนตรัย  3) การบูชาวัตถุมงคลทั้งในศาสนาพุทธเถรวาทและพราหมณ์-ฮินดูจะมีรูปแบบและหลักการที่แตกต่างกัน แต่เมื่อปรากฏในบริบทสังคมไทยกลับพบว่ามีการผสมผสานและปรับประยุกต์กันอย่างแนบเนียน จนกลายเป็นวัฒนธรรมความเชื่อร่วมที่ยึดโยงกับวิถีชีวิตของผู้คน ทั้งนี้ สะท้อนให้เห็นถึงกระบวนการปรับตัวของศาสนาในสังคมพหุวัฒนธรรม