ศึกษาเปรียบเทียบชีวิตตามหลักอริยสัจในพระพุทธศาสนาเถรวาท และหลักปุรุษารถะในศาสนาฮินดู
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ 1) เพื่อศึกษาชีวิตตามหลักอริยสัจในพระพุทธศาสนาเถรวาท 2) เพื่อศึกษาชีวิตตามหลักปุรุษารถะในศาสนาฮินดู 3) เพื่อเปรียบเทียบชีวิตตามหลักอริยสัจในพระพุทธศาสนาเถรวาทและหลักปุรุษารถะในศาสนาฮินดู การวิจัยนี้ใช้ระเบียบวิธีวิจัยเชิงคุณภาพ โดยอาศัยการวิเคราะห์เนื้อหาและการตีความเชิงพรรณนา จากข้อมูลคัมภีร์ชั้นปฐมภูมิ ได้แก่ พระไตรปิฎกฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย คัมภีร์อุปนิษัท และภควัทคีตา ร่วมกับเอกสารวิชาการชั้นทุติยภูมิที่เกี่ยวข้อง ผลการวิจัยพบว่า 1) ชีวิตตามหลักอริยสัจในพระพุทธศาสนาเถรวาทมุ่งเน้นการทำความเข้าใจ "ทุกข์" อันเป็นสัจธรรมของชีวิต การค้นหาเหตุแห่งทุกข์ การดับทุกข์ด้วยการละตัณหาและอวิชชา ผ่านการดำเนินชีวิตตามหลัก อริยมรรคมีองค์ 8 เพื่อนำไปสู่พระนิพพาน ซึ่งเป็นความพ้นทุกข์ในระดับชั่วคราว (ความสงบจากกิเลสชั่วขณะ) และระดับถาวร (ความหลุดพ้นจากทุกข์โดยสิ้นเชิงจากสังสารวัฏ) โดยตั้งอยู่บนหลักไตรลักษณ์ (อนิจจัง ทุกขัง อนัตตา) และการพัฒนาปัญญาเห็นแจ้งตามความเป็นจริงของชีวิต 2) ชีวิตในศาสนาฮินดูอธิบายผ่านหลักปุรุษารถะได้แก่ ธรรมะ อรรถะ กามะ และโมกษะ ซึ่งเป็นกรอบในการดำเนินชีวิตให้สมดุลทั้งทางโลกและทางธรรม โดยมี "อาตมัน" เป็นแก่นแท้ของชีวิต และมีเป้าหมายสูงสุดคือ "โมกษะ" อันเป็นความพ้นทุกข์จากสังสารวัฏ ซึ่งมีทั้งมิติชั่วคราว (การคลายทุกข์ทางโลกด้วยการปฏิบัติธรรม) และมิติถาวร (การรวมเป็นหนึ่งเดียวกับ "พรหมัน") 3) ทั้งสองศาสนามีจุดร่วมในการชี้ให้เห็นถึงความทุกข์ และหนทางสู่ความพ้นทุกข์ เน้นการฝึกฝนตน จริยธรรม และการพัฒนาทางจิตวิญญาณ แต่แตกต่างกันในหลักปรัชญาพื้นฐาน พระพุทธศาสนาเถรวาทยืนยันแนวคิด "อนัตตา" ปฏิเสธความมีตัวตนถาวร ขณะที่ศาสนาฮินดูยืนยันแนวคิด "อาตมัน" ที่ไม่แปรเปลี่ยนและเป็นนิรันดร์ องค์ความรู้ใหม่จากงานวิจัยนี้แสดงให้เห็นว่า หลักอริยสัจและหลักปุรุษารถะสามารถประยุกต์ใช้ได้ในทุกช่วงวัย ตั้งแต่วัยเด็กจนถึงวัยสูงอายุ โดยปรับให้เหมาะสมกับบริบททางสังคมในยุคปัจจุบัน อันจะส่งเสริมการดำเนินชีวิตอย่างมีคุณธรรม สติ สมดุล และเปี่ยมด้วยคุณค่าทางจิตวิญญาณทั้งในระดับปัจเจกและสังคมโดยรวม
Article Details
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
- บทความที่ได้รับการตีพิมพ์เป็นลิขสิทธิ์ของวารสาร มจร พุทธศาสตร์ปริทรรศน์
- ข้อความใดๆ ที่ปรากฎในบทความที่ได้รับการตีพิมพ์ในวารสาร ถือเป็นความรับผิดชอบของผู้เขียนบทความ และข้อคิดเห็นนั้นไม่ถือว่าเป็นทัศนะและความรับผิดชอบของกองบรรณาธิการวารสาร มจร พุทธศาสตร์ปริทรรศน์
เอกสารอ้างอิง
พระพรหมคุณาภรณ์. (ป.อ. ยุตฺโต). (2561). การประยุกต์ธรรมในชีวิตประจำวัน. กรุงเทพฯ: มูลนิธิพุทธธรรม
พุทธทาสภิกขุ. (2544). อนัตตา: ความกรุณาที่ยิ่งใหญ่. กรุงเทพฯ: ธรรมสภา
มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. (2539). พระไตรปิฎก ฉบับภาษาไทย. กรุงเทพฯ: มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
โยคานันทะ ปรมหังสา. (2561). ภควัทคีตา: ราชศาสตร์แห่งการหยั่งรู้พระเจ้า (ภาค 1–2). กรุงเทพฯ: อมรินทร์พริ้นติ้ง.
สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ (ป.อ.ปยุตฺโต). (2564). พุทธธรรม ฉบับปรับขยาย. พิมพ์ครั้งที่ 55. จีน: ธรรมทานเพื่อการศึกษาธรรม.
สมภาร พรมทา. (2561). ปรัชญาเพื่อชีวิต: การคิดเชิงพุทธ. พิมพ์ครั้งที่ 2. กรุงเทพฯ: ศยาม.
สมภาร พรมทา. (2562). การเปรียบเทียบแนวคิดเรื่องชีวิตในพุทธศาสนาและฮินดู. วารสารศาสนาเปรียบเทียบ. 2(2), 89–104.
สัมพันธ์ กิจบุญชู. (2557). พุทธศาสนากับศาสนาฮินดู: การเปรียบเทียบแนวคิดชีวิตและการหลุดพ้น. กรุงเทพฯ: ธรรมสภา
อภิสิทธิ์ ศรีสุวรรณ. (2563). พุทธปรัชญากับการแก้ปัญหาชีวิตมนุษย์. วารสารพุทธศาสตร์ศึกษา. 4(1), 45–60.
Dasgupta, S. N. (1927). Hindu mysticism. Chicago: Open Court Publishing Company.
Flood, G. (1996). An introduction to Hinduism. Cambridge: Cambridge University Press.
Radhakrishnan, S. (1995). Indian Philosophy (Vol. 1). Oxford: Oxford University Press.
Sen, A. (2005). The argumentative Indian: Writings on Indian history, culture and identity. New York: Farrar, Straus and Giroux
Sivananda, S. (2000). All about Hinduism. Shivanandanagar: Divine Life Society.
Vivekananda, S. (2009). The complete works of Swami Vivekananda (Vol. 1). Kolkata: Advaita Ashrama.
