แนวคิดเรื่องความเป็นเจ้าของตัวเองในทรรศนะของพุทธปรัชญาเถรวาท

บทคัดย่อ

บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อเข้าใจแนวคิดเรื่องการเป็นเจ้าของตัวเอง และปัญหาเรื่องสิทธิต่อปัญหาจริยศาสตร์ โดยใช้การศึกษาจากเอกสาร หนังสือและบทความที่เกี่ยวข้อง ผลการศึกษาพบว่า พุทธศาสนาเถรวาทถือว่า ในแง่ปรมัตถสัจจะหรือความจริงสูงสุด เราไม่ได้เป็นเจ้าของตัวเอง เพราะสิ่งที่เรียกว่า “ตัวเอง” “ตัวฉัน” หรือ “ตัวกู” ไม่มีอยู่จริง พุทธศาสนาเถรวาทถือว่าเราเป็นเจ้าของตัวเอง เพราะชีวิตในปัจจุบันชาติของเราเป็นสิ่งที่สืบเนื่องมาจากชีวิตในอดีตชาติของเรา เราทุกคนมีเจตนาหรือเสรีภาพในการเลือกทำกรรมดีหรือกรรมชั่วได้ด้วยตัวเองและเป็นผู้รับผลของกรรมดีหรือกรรมชั่วที่ตัวเองได้ทำไว้ และปัญหาเรื่องสิทธินั้น พุทธศาสนาเถรวาทแบ่งสิทธิตามธรรมชาติออกเป็น 2 ส่วน คือ(1) สิทธิตามธรรมชาติปฐมภูมิ ได้แก่ สิทธิในร่างกายและชีวิต (2) สิทธิตามธรรมชาติทุติยภูมิ ได้แก่ สิทธิในทรัพย์สิน ในจำนวนสิทธิตามธรรมชาติสองอย่างนี้ สิทธิตามธรรมชาติทุติยภูมิสามารถถ่ายโอนได้ ในขณะที่สิทธิตามธรรมชาติปฐมภูมิไม่สามารถถ่ายโอน ต่อปัญหาจริยศาสตร์เรื่องการฆ่าตัวตายไม่ถือว่าเป็นปาณาติบาต เพราะเป็นการใช้สิทธิที่ตนเองมีอยู่ ส่วนการช่วยให้ผู้อื่นตายที่เรียกว่าการุณยฆาตเป็นสิ่งที่ผิดศีลธรรม เพราะเป็นการละเมิดสิทธิในร่างกายและชีวิตของบุคคลผู้ถูกฆ่า ในเรื่องการซื้อขายอวัยวะมนุษย์ พุทธศาสนาเถรวาทถือว่าการซื้อขายอวัยวะมนุษย์เป็นการละเมิดสิทธิในร่างกายของผู้ขาย เพราะสิทธิในร่างกายเป็นสิทธิที่ไม่สามารถถ่ายโอนได้ อวัยวะจึงไม่สามารถซื้อขายกันได้ แม้ว่าคนขายจะสมัครใจก็ตาม