ศึกษาเปรียบเทียบคติเกี่ยวกับความตายและการจัดการศพในพระพุทธศาสนาเถรวาทกับศาสนาพราหมณ์-ฮินดู

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์คือ 1) เพื่อศึกษาคติเกี่ยวกับความตายและการจัดการศพในพระพุทธศาสนาเถรวาท 2) เพื่อศึกษาคติเกี่ยวกับความตายและการจัดการศพพิธีศพในศาสนาพราหมณ์-ฮินดู และ 3) เพื่อศึกษาเปรียบเทียบคติเกี่ยวกับความตายและการจัดการศพในพระพุทธศาสนาเถรวาทกับศาสนาพราหมณ์-ฮินดู งานวิจัยนี้เป็นการศึกษาเชิงคุณภาพ โดยศึกษาและรวบรวมข้อมูลจากพระไตรปิฎก คัมภีร์พระเวท งานวิจัยที่เกี่ยวข้อง ผลการศึกษาพบว่า พระพุทธศาสนาและศาสนาพราหมณ์-ฮินดู มีทัศนะเหมือนกันว่า พิธีศพเป็นพิธีกรรมที่บุคคลผู้ยังมีชีวิตอยู่ประกอบขึ้นเพื่ออุดหนุนส่งเสริมให้ผู้ที่สิ้นชีพไป ดำเนินไปสู่วิถีทางแห่งสุคติตามที่ผู้มีชีวิตอยู่หวังไว้ ส่วนความแตกต่างกันนั้น (1) พระพุทธศาสนาเป็นเพียงทำบุญเพื่อส่งเสริมให้ผู้ตายเท่านั้น (2) ศาสนาพราหมณ์-ฮินดู มุ่งอ้อนวอนให้เทพเจ้าประทานในสิ่งที่ตนปรารถนาให้ผู้ตายมีความสุข ซึ่งแบ่งเป็น 2 ประเภท คือ พิธีศพของผู้บริสุทธิ์ เช่น นักบวช และพิธีศพของบุคคลทั่วไป ในประเด็นที่ต่างกัน พระพุทธศาสนาแบ่งเป็นพิธีศพของนักบวชกับฆราวาสและมีรายละเอียดในการประกอบพิธีแตกต่างกันตามวุฒิ ฐานันดรศักดิ์ แต่โดยภาพรวมแล้วจะเน้นการเผาเป็นสำคัญไม่เลือกชั้นวรรณะ และยศศักดิ์ ส่วนศาสนาพราหมณ์-ฮินดู แบ่งประเภทพิธีศพออกเป็น 2 โดยกล่าวถึงพิธีศพที่ไม่เผาสำหรับผู้ที่นับว่า บริสุทธิ์ เช่น นักบวช และพิธีศพที่เผาเป็นพิธีทั่วไป แต่บุคคลทั้งปวงและมีการแบ่งระดับชั้นของพิธีศพตามวรรณะทางสังคม แต่ทั้งนี้ก็มีวิธีการตามความเชื่อทางศาสนาเหมือนกัน คือ การเผาและนำไปลอยในแม่น้ำคงคา เพื่อจะนำดวงวิญญาณไปสู่สรวงสวรรค์