เงินแถบ : เงินตรา ประวัติศาสตร์ อำนาจ และพิธีกรรม

บทคัดย่อ

ล้านนาเป็นพื้นที่แห่งความหลากหลาย ที่มีการปะทะสังสรรค์ทางการเมือง การสงคราม และการค้า อย่างต่อเนื่อง หากเงินตราเป็นเครื่องบ่งชี้ถึงอำนาจทางการเมืองและเศรษฐกิจ จากหนังสือเรื่อง “เงินตราล้านนา” ผลงานของ นวรัตน์  เลขะกุล (2555) สามารถไล่เรียงพัฒนาการ การใช้เงินตราของชาวล้านนาโบราณในยุคสมัยต่าง ๆ ดังนี้ ก่อนสมัยล้านนา จะใช้  “หอยเบี้ย เงินปลา เงินม้า และโลหะมีค่า” ในสมัยหิรัญเงินยาง จะใช้         เงิน “ธ็อกใบไม้ เงินธ็อกเนื้อสำริดและทองแดง”ในยุคที่อารยธรรมมอญเรืองอำนาจได้ก่อกำเนิดอาณาจักรหริภุญไชย ได้มีการผลิตเหรียญเงินขึ้นมาใช้ ได้แก่ “เหรียญอาทิตย์อุทัย และเหรียญสังข์ใหญ่” จำเนียรกาลผ่านผันสู่ยุคทองของล้านนาได้ผลิต “เงินเจียง” ขึ้นมาเพื่อใช้ในการซื้อขายโดยมีการประทับตราเมืองต่าง ๆ ต่อมาเมื่อพม่าได้มีอำนาจเหนือล้านนาก็ได้ผลิตเงินขึ้นมาใช้ อาทิ “เงินดอกไม้ เงินธ็อกหอยโข่ง และเงินปากหมู” เมื่อเป็นประเทศราชของสยามก็ใช้เงิน “รูปี”หรือที่ชาวล้านนาเรียกว่า “เงินแถบ” ภายหลังเมื่อการคมนาคมสะดวกขึ้นเหรียญเงินที่ผลิตโดยรัฐบาลจากสยามที่มีจึงเข้ามามีบทบาทในหัวเมืองล้านนา