ลิเกพื้นเมืองล้านนา คณะ ส.สันคะยอม 2 อำเภอสันป่าตอง จังหวัดเชียงใหม่

บทคัดย่อ

            ลิเกพื้นเมืองล้านนาเกิดขึ้นเมื่อเจ้าดารารัศมี พระราชชายา เสด็จกลับนครเชียงใหม่เป็นการถาวร  ในปี พ.ศ. 2457             ปีต่อมาได้รับครูรอด ครูชั้น อักษรทับ ครูดนตรีและนาฏศิลป์ไทยมาเป็นครูสอนดนตรีไทย ฟ้อนรำ ละคร โขน รวมถึงลิเก ให้เจ้านายฝ่ายเหนือและข้าราชบริพารภายในคุ้มท่าเจดีย์กิ่ว (คุ้มริมปิง) โดยเริ่มแรกได้จัดแสดงเป็นการภายในในพระตำหนักส่วนพระองค์ที่คุ้มท่าเจดีย์กิ่ว และมีการนำมาจัดแสดงบูชาเสาอินทขีล ที่วัดเจดีย์หลวงเพียงปีละครั้ง ภายหลังพ่อบุญมี ปัญญายศ หนึ่งในผู้เล่นลิเกในคุ้มท่าเจดีย์กิ่วได้สืบทอดให้มิตรสหายและลูกศิษย์จัดแสดงร่วมกันในงานใส่ขันดอกบูชาเสาอินทขีลประจำปีสืบต่อมา แต่บรรดามิตรสหายและลูกศิษย์เกือบทุกคนไม่ได้นำการแสดงลิเกมาเป็นอาชีพ เป็นการแสดงชั่วครั้งชั่วคราวในงานพิธีกรรมของเมืองเท่านั้น มีเพียงพ่อทองสุข ชุมภูศรี ที่ยึดแสดงลิเกเป็นอาชีพ เนื่องจากเคยเล่นลิเกกับคณะลิเก ส.ประเสริฐศิลป์  และได้จัดตั้งคณะลิเก ส.สันคะยอม 2 มาตั้งแต่ก่อนหน้านั้นแล้ว 

              ในช่วงหลังสงครามโลกครั้งที่ 2 บรรยากาศความนิยมชมลิเกในจังหวัดเชียงใหม่และจังหวัดลำพูน                        เป็นไปอย่างคึกคัก ประกอบกับขณะนั้นเส้นทางรถไฟได้มาถึงจังหวัดเชียงใหม่หลายปีแล้ว จึงทำให้การเดินทางสะดวกสบาย โดยเฉพาะการขนย้ายสัมภาระต่าง ๆ ดังนั้นจึงมีคณะลิเกไทยจากจังหวัดสุโขทัยและจังหวัดอื่น ๆ  ในภาคกลางได้เดินทางขึ้นมาเปิดโรงลิเกจัดแสดงในพื้นที่จังหวัดเชียงใหม่และจังหวัดลำพูนเป็นระยะ ๆ นักแสดงลิเกและนักดนตรีไทยหลายคนที่ย้ายมาตั้งถิ่นฐานในจังหวัดเชียงใหม่และจังหวัดลำพูนได้กลายเป็นครูสอนลิเก รวมถึงตีระนาดประกอบการเล่นลิเกให้กับคนท้องถิ่นจนคนท้องถิ่นสามารถตั้งคณะลิเกพื้นเมืองล้านนาอีกกว่า  20 คณะ ในช่วงทศวรรษ 2490 – 2500

           ส่วนคณะ ส.สันคะยอม 2 ก่อตั้งขึ้นเมื่อปี พ.ศ. 2498 สืบต่อจากคณะ ส.ประเสริฐศิลป์ ที่ก่อตั้งเมื่อ  ปี พ.ศ. 2490           ซึ่งผู้ก่อตั้งคณะ ส.ประเสริฐศิลป์ คือ พ่อน้อยแสน เตจ๊ะ บ้านสันคะยอม ได้เรียนลิเกกับพ่อมอย พ่อน้อยโม่ง และพ่อมา            ลิเกพื้นเมืองล้านนารุ่นเก่าบ้านสันป่าตอง ภายหลังพ่อทองสุข  ชุมภูศรี ได้ฝากตัวเป็นลูกศิษย์และเล่นลิเกกับพ่อน้อยแสน         เตจ๊ะ เมื่อคณะ ส.ประเสริฐศิลป์ได้ยุบคณะ พ่อทองสุข ชุมภูศรี จึงได้ฟื้นฟูและก่อตั้งขึ้นมาอีกครั้งเป็น คณะ ส.สันคะยอม 2  สืบมาจนปัจจุบัน โดยสามารถแบ่งพัฒนาการของคณะ  ส. สันคะยอม 2 ออกเป็น 2 ช่วง  ได้แก่ ช่วงแรกบริหารคณะ                โดยพ่อทองสุข  ชุมภูศรี  ส่วนใหญ่ยังคงสืบทอดตามลักษณะลิเกพื้นเมืองล้านนาแบบเดิม โดยเพิ่มสิ่งแปลกใหม่ด้านรูปแบบการแสดงเข้ามา เช่น รำอวยพร   เต้นฟลอโชว์ ดนตรีลูกทุ่ง และลิเกเสิด และช่วงที่ 2 บริหารคณะโดย พ่อนิเวศน์  ชุมภูศรี        ได้มีการปรับเพิ่มหลายอย่างเพื่อให้เกิดประสิทธิภาพและถูกใจผู้รับชมในยุคปัจจุบัน ทั้งแสงสีเสียง เครื่องดนตรี เครื่องแต่งกาย มีเวทีลิเก และรถบรรทุกขนย้ายอุปกรณ์การแสดงของตนเองที่สามารถรับทำการแสดงได้ทั้งภาคเหนือและ                   ทั่วประเทศ