ปัญหาและแนวทางในการพัฒนากระบวนการยุติธรรมของประเทศไทย

บทคัดย่อ

ปัญหาของกระบวนการยุติธรรมของประเทศไทย คือ ปัญหาที่เกิดขึ้นในกระบวนการ การแก้ไขความขัดแย้งในสังคม ให้ความเป็นธรรมในทางกฎหมายแก่บุคคล โดยบุคลากรและองค์กรหรือสถาบันต่างๆ ซึ่งมีหน้าที่ในการออกกฎหมายและการบังคับใช้กฎหมาย ได้แก่ ข้าราชการ พนักงานฝ่ายปกครอง ทหาร ตํารวจ ผู้พิพากษา พนักงานอัยการ ทนายความ ศาล กระทรวงยุติธรรม และกรมราชทัณฑ์ จากการศึกษาได้พบปัญหาต่างๆดังนี้ ปัญหากระบวนการยุติธรรมชั้นสอบสวน ได้แก่ ปัญหาประสิทธิภาพกระบวนการยุติธรรมชั้นสอบสวน ปัญหาความเป็นกลางและอิสระของพนักงานสอบสวน ปัญหาการคุ้มครองสิทธิและเสรีภาพของผู้ต้องหา ปัญหากระบวนการยุติธรรมชั้นศาล ได้แก่  ปัญหาการพิจารณาคดีของศาลยุติธรรมในส่วนของการพิจารณาคดีอาญาและการพิจารณาคดีแพ่ง ปัญหาในการพิจารณาคดีแรงงานของศาลแรงงานประกอบด้วย ปัญหาการห้ามอุทธรณ์ในปัญหาข้อเท็จจริง ปัญหาการรับฟังข้อเท็จจริงของศาลฎีกาปัญหาระบบโครงสร้างศาลแรงงาน ปัญหาการแต่งตั้งโยกย้ายผู้พิพากษาของศาลแรงงาน ปัญหาระบบการคัดเลือกผู้พิพากษาสมทบ ปัญหาเกี่ยวกับค่าฤชาธรรมเนียมในการฟ้องคดีแรงงาน และปัญหาลูกจ้างไม่มีทนายความช่วยร่างฟ้องและดำเนินคดีแรงงาน ปัญหาเกี่ยวกับหลักเกณฑ์การค้นหาความจริงในคดีภาษีอากรและปัญหาการแพ้ชนะคดีโดยอาศัยเทคนิคของกฎหมายวิธีพิจารณาความ ปัญหาว่าการกระทำเพียงเป็นการโต้แย้งสิทธิในคดีมลพิษจากสิ่งแวดล้อม ปัญหาภาระการพิสูจน์ ปัญหาระยะเวลาในการดำเนินคดียุ่งยากซับซ้อน ปัญหาเรื่องการกำหนดค่าเสียหาย ปัญหาการดำเนินคดีอาญาสิ่งแวดล้อม ซึ่งยังไม่มีการแยกประเภทคดีให้ชัดเจนและปัญหาการใช้ดุลพินิจในการลงโทษผู้กระทำความผิด ปัญหากระบวนการยุติธรรมของศาลปกครองและศาลรัฐธรรมนูญ ปัญหากระบวนการยุติธรรมชั้นบังคับคดี ได้แก่ ปัญหาข้อกฎหมายเกี่ยวกับการขายทอดตลาดที่มีช่องว่างในทางปฏิบัติเรื่อง การร้องขอให้ปล่อยทรัพย์ของบุคคลภายนอกเพื่อประวิงคดี ที่ต้องให้ศาลพิจารณาก่อน อันเป็นผลให้การขายทอดตลาดล่าช้า และการไม่มีบทบัญญัติในกฎหมายหลักที่ชัดเจนในการให้ภาคเอกชนดำเนินการบังคับคดี ปัญหาหลักในการบังคับคดีในทางอาญา ได้แก่ปัญหาผู้ต้องขังล้นเรือนจำ เจ้าหน้าที่ไม่เพียงพอ และปัญหาเกี่ยวกับสิทธิของผู้ต้องขัง นอกจากนี้ยังพบปัญหาประชาชนบางส่วนยังไม่สามารถเข้าถึงกระบวนการยุติธรรมเนื่องจากระบบกฎหมายของไทยยังไม่ครอบคุลม ล้าสมัยและถูกมองว่าเอื้อประโยชน์ให้แก่คนรวย รวมทั้งยังถูกซ้ำเติมด้วยปัญหาทุจริตคอร์รัปชั่นอย่างกว้างขวางปัญหาความไม่เป็นระบบขาดประสิทธิภาพ ของการบริหารงานยุติธรรมของประเทศไทย ทำให้การทำงานของหน่วยงานในกระบวนการยุติธรรมเกิดความซ้ำซ้อน มีหลายหน่วยงาน ขาดทิศทาง ขาดความเชื่อมโยงกันและปัญหาของกระบวนการยุติธรรมกระแสหลัก มีความล่าช้า  มีค่าใช้จ่ายมาก ประชาชนไม่สามารถเข้าถึงกระบวนการยุติธรรมได้อย่างทั่วถึง และกระบวนการยุติธรรมขาดศักยภาพในการพัฒนาทางเลือกให้กับประชาชน และกระบวนการพัฒนากระบวนการยุติธรรมที่สำคัญที่สุดคือ การปรับปรุงกฎหมาย กฎ ระเบียบที่เกี่ยวข้อง ของกระบวนการยุติธรรมกระแสหลัก และการปรับปรุงกระบวนการยุติธรรมทางเลือก เพื่อให้รัฐมีกลไกได้รับรู้การดำเนินการของกระบวนการยุติธรรมทางเลือก โดยเจ้าหน้าที่ที่มีส่วนเกี่ยวข้องในเรื่องนั้น และการปรับปรุงการปฏิบัติหน้าที่ของเจ้าหน้าที่ และปรับปรุงเปลี่ยนแปลงเทคโนโลยีสารสนเทศของแต่ละหน่วยงานในกระบวนการยุติธรรม ให้สามารถเอื้ออำนวยต่อการเชื่อมโยงแลกเปลี่ยน ข้อมูลสารสนเทศระหว่างหน่วยงานในกระบวนการยุติธรรมให้เป็นระบบเดียวกัน เพื่อให้สามารถใช้บังคับให้เกิดความเป็นธรรมในสังคม และให้มีความเหมาะสมกับสภาพสังคมในปัจจุบัน ทั้งนี้เพื่อให้บังเกิดผลดี ความสงบเรียบร้อย ความมั่นคงแก่ สังคม บ้านเมืองและประเทศชาติต่อไป  

Problems and Solutions in the Development of Justice System of Thailand

In Thailand, problem of Justice System is found in the conflict resolution in the Thai society, justice enhancement process to the people by the personnel, organizations or institutes where their responsibilities relate to the legislation process and law enforcements such as,Government Officer, Administrative Official, Soldier, Police Official, Judge, Public Prosecutor, Attorney at Law, Court, Ministry of Justice and Department of Corrections.

This paper found that there are many problems of Justice System as follows; (i) problems of Justice System during criminal inquiry such as, problem regarding effectiveness of criminal inquiry, problem regarding neutrality and independence of inquiry official, problem regarding protection of the right and liberty of accused person, (ii) problems of Justice System during court proceeding such as, problem regarding court proceeding in criminal and civil case of Court of Justice, problem regarding court proceeding of Labour Court; problem regarding no appeal on questions of fact, problem regarding hearing on the questions of fact of Supreme Court of Thailand, problem regarding system of Labour Court structure, problem appointment and removing from the position of judges of Labour Court, problem regarding appointment of Lay Judges, problem regarding costs of labour case, and problem regarding lack of lawyer to represent him to file the case with the Labour Court, problem regarding fact finding in tax cases and problem regarding wining/losing the case with the technique of procedure law, problem regarding action is merely the argument in pollution case from environment, problem regarding burden of proof, problem regarding period of time of procedure for proceeding the complicated-cases, problem regardingfixing the compensation for damage, problem regardingprocedure for proceeding the criminal environment cases which are not classifiedproperly and problem regarding decision the discretion of court to punish the offender, and problem regarding Justice System of Administrative Court and Constitutional Court, (iii)problems of Justice System during legal execution such as, problem regarding auction where its gap found in practical way in connection with motion for release the property of third party in order to delay the case; where  such motion shall be submitted to the court for consideration, this led to the auction being postponed; moreover, there is no law empowering the private sector to carry out the legal execution,main problems regarding criminal execution such as, excessiveness of prisoners, lack of correction officer and problem regarding rights of prisoners.

In addition, this paper found that some groups of people who cannot access to Justice System due to incomprehensiveness, backwardness and giving the advantages to rich people of Thailand law system; moreover, widely corruption problem, non-systematic problem and lack of effectiveness of  Justice Administration in Thailand. All of these  reasons led to functional system of Justice System, which is complicated, lack of definite goal, lack of connection among its divisions, and finally led to the Mainstream Justice has the following problems; delaying, high costs, widely access to Justice System of people, lack of effectiveness of development for people’s Justice System. From this study the paper asserts that The most important thing for justice system development is the improvement of laws, rules, regulations relating to mainstream justice system and alternative justice system. The ultimate goal is to encourage the state to adopt some mechanisms that recognize the functions of alternative justice system. Also to be emphasized is the state officials’ active participation in any respective aspects. Likewise, the state officials should improve their duty performance. The information technology of all agencies in the justice systems need to be changed and improved so as serve the fast-changing working system in the future. As a matter of fact, the information technology systems of all agencies in the justice system should be synchronized in the same system. All of these changes are to ensure social justice and suitability for current society. They are also to project the good moral and security in the society and in the nation alike.