รูปแบบทางพุทธศิลป์ของพระธาตุแดนใต้

บทคัดย่อ

บทความนี้ มีวัตถุประสงค์ 1) เพื่อศึกษารูปแบบของงานพุทธศิลป์ 2) เพื่อวิเคราะห์รูปแบบทางพุทธศิลป์ของพระธาตุแดนใต้และ 3) เพื่อวิเคราะห์ความเชื่อหลักธรรมและคุณค่าทางพุทธศิลป์ของพระธาตุแดนใต้ เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพโดยใช้วิธีการเก็บรวบรวมข้อมูลเชิงเอกสารและจากการสัมภาษณ์ผู้ทรงคุณวุฒิ จำนวน 18 ท่าน นำเสนอผลการวิจัยเชิงพรรณนา ผลการศึกษา พบว่า 1) รูปแบบของงานพุทธศิลป์ รูปแบบงานพุทธศิลป์ในประเทศไทย มีความแตกต่างไปตามความเชื่อและหลักปฏิบัติ แบ่งเป็น 4 ยุค คือ (1) ลัทธิหินยานอย่างเถรวาท (ก่อน พ.ศ. 500) ได้เข้ามาประดิษฐานที่เมืองนครปฐม งานพุทธศิลป์ในยุคนี้ทำตามแบบอย่างจากอินเดีย (2) ลัทธิมหายาน (พ.ศ.1300) มีความเชื่อและนับถือพระโพธิสัตว์ งานพุทธศิลป์มีรูปแบบอย่างพระบรมธาตุเมืองไชยา (3) ลัทธิมหายานอย่างพุกาม (พ.ศ.1600) ได้เข้ามาทางภาคเหนือของไทย รูปแบบพุทธศิลป์เป็นแบบภาคเหนือ (4) ลัทธิลังกาวงศ์ (พ.ศ.1800) ได้เผยแพร่เข้ามาสู่ประเทศไทยที่เมืองนครศรีธรรมราช รูปแบบงานพุทธศิลป์จึงเป็นแบบพระบรมธาตุนครศรีธรรมราช 2) รูปแบบทางพุทธศิลป์ของพระธาตุแดนใต้ รูปแบบทางพุทธศิลป์ของพระธาตุแดนใต้แบ่งเป็น 2 ยุค คือ 1) รูปแบบทางพุทธศิลป์ที่ได้รับอิทธิพลจากลัทธิมหายาน ดังปรากฏที่พระบรมธาตุไชยาและ 2) รูปแบบทางพุทธศิลป์ที่ได้รับอิทธิพลจากลัทธิลังกาวงศ์ ดังปรากฏที่พระบรมธาตุนครศรีธรรมราช และพระบรมธาตุเขียนบางแก้ว 3) ความเชื่อหลักธรรมและคุณค่าทางพุทธศิลป์ของพระธาตุแดนใต้ชาวภาคใต้มีความความเชื่อว่า พระธาตุแดนใต้ เป็นที่ประดิษฐานพระบรมสารีริกธาตุของพระพุทธเจ้า เป็นศาสนสถานที่มีความศักดิ์สิทธิ์ มีหลักคำสอนว่าด้วยศีล สมาธิและปัญญา งานพุทธศิลป์ของพระธาตุแดนใต้ก่อให้เกิดคุณค่าแก่สังคมในด้านหลักคำสอน ด้านวัฒนธรรมประเพณี ด้านเศรษฐกิจการท่องเที่ยว และด้านสังคม