การคุ้มครองสิทธิลูกจ้างเหมาบริการของส่วนราชการ

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาแนวทางในการคุ้มครองเกี่ยวกับสิทธิประกันสังคมของลูกจ้างเหมาบริการ โดยปัจจุบันพระราชบัญญัติประกันสังคม พ.ศ. 2533 (ฉบับที่ 4) พ.ศ. 2558 และพระราชบัญญัติ เงินทดแทน พ.ศ. 2537 (ฉบับที่ 2) พ.ศ. 2561 ได้ขยายความคุ้มครองไปถึงลูกจ้างชั่วคราวทุกประเภทของ ส่วนราชการ ซึ่งรวมถึงลูกจ้างเหมาบริการของส่วนราชการ ถือว่าเป็นการบังคับให้ส่วนราชการต่าง ๆ นำลูกจ้างมาขึ้นทะเบียนเป็นผู้ประกันตนและส่งเงินสมทบเข้ากองทุนประกันสังคม แต่ส่วนราชการได้ทำสัญญาและข้อตกลงการจ้างเหมา ตามระเบียบสำนักนายกรัฐมนตรีว่าด้วยการพัสดุ พ.ศ. 2535 แก้ไขเพิ่มเติม และพระราชบัญญัติจัดซื้อจัดจ้างและการบริหารพัสดุภาครัฐ พ.ศ. 2560 ซึ่งได้กำหนดให้สัญญาจ้างเหมาบริการนี้เป็นสัญญาจ้างทำ ทั้งที่การทำงานมีลักษณะเป็นสัญญาจ้างแรงงาน ถือว่าเป็นการทำสัญญาจ้างเหมากับเอกชนเพื่อหลีกเลี่ยงการทำประกันสังคมให้กับพนักงานจ้างเหมาบริการ ซึ่งไม่ยุติธรรมกับพนักงานจ้างเหมาบริการเหล่านี้

ผลการวิจัยพบว่า การจ้างเหมาบริการส่วนใหญ่เกิดจากการจ้างเอกชนดำเนินงานซึ่งเป็นบุคคลธรรมดา เพื่อปฏิบัติงานในลักษณะงานเช่นเดียวกับข้าราชการและลูกจ้างประจำ สะท้อนให้เห็นด้วยว่านโยบายรัฐบาลที่มีความต้องการจะปรับลดขนาดกำลังคนภาครัฐ และทบทวนภารกิจเพื่อลดงบบุคลากร โดยมีมาตรการให้ยุบตำแหน่งข้าราชการที่เกษียณอาจยังไม่สามารถลดได้เท่าที่ควร ส่งผลให้พนักงานจ้างเหมาบริการไม่ได้รับการคุ้มครองในฐานะลูกจ้าง กระทบต่อสิทธิของบุคคลในเรื่องการประกอบอาชีพตามที่รัฐธรรมนูญให้การรับรองไว้ จึงได้เสนอแนวทางในการจ้างเหมาบริการของส่วนราชการ ควรจะเป็นการจ้างเหมาเอกชนที่มีสถานะเป็นนิติบุคคล แทนการจ้างเหมาเอกชนบุคคลธรรมดา เพื่อที่จะให้นิติบุคคล หรือบริษัท หรือห้างหุ้นส่วนเหล่านั้น เป็นนายจ้างของผู้รับจ้างเหมาบริการ ซึ่งจะได้ขึ้นทะเบียนนายจ้างลูกจ้างและส่งเงินสมทบให้แก่ลูกจ้างเข้าในระบบประกันสังคม เพื่อเป็นการให้ความคุ้มครองตามหลักสิทธิมนุษยชนแก่ลูกจ้างเหมาบริการ รวมทั้งให้มีการแก้ไขระเบียบกฎเกณฑ์ต่าง ๆ ให้มีการบังคับใช้ที่ครอบคลุมและมีประสิทธิภาพต่อไป