ศึกษาหลักพุทธธรรมที่ปรากฏในพิธีกรรมการฟ้อนผีในล้านนา

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาแนวคิดเรื่องผีในคัมภีร์ทางพระพุทธศาสนา 2) ศึกษาพิธีกรรมการฟ้อนผีเม็งในล้านนา 3) วิเคราะห์หลักพุทธธรรมที่ปรากฏในพิธีกรรมการฟ้อนผีเม็งในล้านนา เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ ศึกษาจากเอกสารชั้นปฐมภูมิ ชั้นทุติยภูมิ และการสัมภาษณ์เชิงลึก จากกลุ่มผู้ที่ให้ข้อมูลสำคัญจำนวน 15 รูป/คน

ผลการวิจัยพบว่า แนวคิดเรื่องผีในคัมภีร์ทางพระพุทธศาสนา หมายถึง อมนุษย์ภูต เปรต สัมภเวสี ปีศาจ โอปปาติกะ วิญญาณ อสุรกาย และเมื่อตายไปก็จะมีกรรมเป็นตัวกำหนด และติดตามไป โดยเรื่องราวของผีได้มีการปรากฏอยู่ในพระไตรปิฎกอยู่มากมายซึ่งก็ได้นำมาใช้เป็นแนวทางแห่งการเผยแพร่ในเข้ากับบริบทความเชื่อแบบวัฒนธรรมดั้งเดิมของมนุษย์ในสังคมนั้น ๆ ได้เป็นอย่างดี ส่วนพิธีกรรมการฟ้อนผีเม็งในล้านนาได้มีการสืบทอดมาจากบรรพบุรุษที่ได้มีการอบรมสั่งสอน และทำการส่งต่อพิธีกรรมนี้ให้กับผู้คนรุ่นหลัง โดยให้อยู่บนพื้นฐานแห่งความเชื่อของศาสนา และพลังเหนืออำนาจสิ่งศักดิ์สิทธิ์ที่เชื่อว่ามีอยู่จริง ส่วนหลักพุทธธรรมที่ปรากฏในพิธีกรรมการฟ้อนผีเม็ง คือ ด้านความกตัญญู ด้านความสามัคคี และด้านการให้ทาน ซึ่งยังสร้างอิทธิพลต่อด้านศาสนา สังคม วัฒนธรรม และเศรษฐกิจได้เป็นอย่างดีในการหล่อหลอมทางด้านเผ่าพันธุ์ของผู้คนให้เป็นอันหนึ่งอันเดียวกัน และยังศูนย์กลางของที่พึ่งทางใจพร้อมกับเป็นการเสริมสร้างรักษากฎระเบียบประเพณีของสังคมต่อไป