การบูรณาการหลักธรรมทางพุทธศาสนากับภูมิปัญญาล้านนา เพื่อลดการเผาป่าและวัสดุเหลือทิ้งทางการเกษตร จังหวัดเชียงใหม่

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) วิเคราะห์สภาพการณ์และปัจจัยที่ส่งผลต่อการเผาป่าและวัสดุเหลือทิ้งทางการเกษตร จังหวัดเชียงใหม่ 2) ศึกษาภูมิปัญญาล้านนาสำหรับประยุกต์ใช้ในการลดการเผาป่าฯ 3) บูรณาการหลักธรรมทางพุทธศาสนากับภูมิปัญญาล้านนาในการลดการเผาป่าฯ เป็นการวิจัยแบบผสมผสานวิธี ประชากรและกลุ่มตัวอย่าง คือ ชุมชนป่าตาล ตำบลบวกค้าง อำเภอสันกำแพง จังหวัดเชียงใหม่ จำนวน 382 คน และการวิจัยเชิงคุณภาพผู้ให้ข้อมูลสำคัญ คือ เจ้าอาวาส ผู้นำชุมชน ประธาน ผู้ใหญ่บ้าน และแกนนำกลุ่มเกษตรชุมชนวัดป่าตาล จำนวน 17 รูป/คน โดยใช้แบบสัมภาษณ์และแบบสอบถาม วิเคราะห์ข้อมูลเชิงสถิติพรรณนา

ผลการวิจัยพบว่า

1. ปัจจัยที่ส่งผลต่อการเผาป่าฯ พบว่า 1) ค่าเฉลี่ย 2.69 อยู่ในระดับปานกลาง ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน 0.68 คิดว่าการเผาสามารถเตรียมพื้นที่ทำการเกษตรได้ง่ายขึ้น 2) ด้านผลกระทบพบว่า มีค่าเฉลี่ย 3.85 อยู่ในระดับมาก ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน 0.63 เช่น ผลกระทบต่อภาวะอากาศของโลก 3) การป้องกัน พบว่า มีค่าเฉลี่ย 3.79 อยู่ในระดับมาก ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน 0. 31 เช่น การลดการเผาจำเป็นต้องอาศัยกลไกกฎกติกาในระดับพื้นที่ร่วมในการจัดการ
2. ผลการศึกษาภูมิปัญญาล้านนาสำหรับประยุกต์ใช้ในการลดการเผาป่าฯ พบว่า การใช้ภูมิปัญญาด้านกฎจารีตประเพณีซึ่งเป็นภูมิปัญญาเรื่องการปกครอง การอยู่ร่วมกันของชุมชนใช้กฎหมายกฎแห่งกรรมกฎธรรมชาติ และกฎจารีตประเพณี เช่น การบวชป่า บวชต้นไม้ และความเชื่อในการจัดการไฟป่า (ป่าเปียก)
3. การบูรณาการ พบว่า การบูรณาการหลักธรรม อาทิ 1) หลักศีล 5 2) หลักไตรสิกขา 3) หลักเมตตาธรรม 4) หิริ 5) โอตตัปปะ สามารถบูรณาการในการป้องกันปัญหาไฟป่าและวัสดุเหลือทิ้งทางการเกษตรได้