พุทธจริยธรรมในวรรณกรรมท้องถิ่นประเภทคำสอน: กาพย์ปู่สอนหลาน

บทคัดย่อ

การวิจัยครั้งนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาวิเคราะห์หลักพุทธจริยธรรมในวรรณกรรมท้องถิ่นประเภทคำสอน 2) ศึกษาความเป็นมาและรูปแบบวรรณกรรมท้องถิ่น ประเภทคำสอน เป็นการวิจัยเชิงเอกสาร โดยทบทวนเอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวข้องตรวจสอบวรรณกรรมท้องถิ่นประเภทคำสอน ศึกษาลักษณะคำประพันธ์วรรณกรรมท้องถิ่นประเภทคำสอน
ผลการวิจัยพบว่า
1. วิเคราะห์หลักพุทธจริยธรรมในวรรณกรรมท้องถิ่นประเภทคำสอน พบว่า วรรณกรรมกาพย์ปู่สอนหลาน มีลักษณะคำประพันธ์เป็นกาพย์อีสาน หลักพุทธจริยธรรมในวรรณกรรมเรื่องนี้ได้แก่ ธรรมะขั้นต้น คือ เบญจศีล เบญจธรรม ธรรมะขั้นกลาง คือ กุศลกรรมบถและอกุศลกรรมบท ธรรมะขั้นสูง คือ มรรคมีองค์แปด
2. ความเป็นมาและรูปแบบวรรณกรรมท้องถิ่น ประเภทคำสอน พบว่า วรรณกรรมท้องถิ่นประเภทคำสอนเหล่านี้มีเนื้อหาครอบคลุมวิถีชีวิต ของคนอีสานในด้านศิลปะ วัฒนธรรมและประเพณีต่างๆ สังคมอีสานมีหลักจริยธรรมที่ปรากฏอยู่ในวิถีชีวิตจริงที่ประพฤติสืบต่อมา และมีร่องรอยในวรรณกรรมท้องถิ่นประเภทต่างๆ เดิมนับถือผีสางแต่เมื่อชุมชนเหล่านี้กลับมานับถือพระพุทธศาสนาอย่างที่ปรากฏในปัจจุบัน พบว่าแนวคิดดั้งเดิม กับแนวคิดทางพระพุทธศาสนา ยังคงมีปรากฏในวรรณกรรมท้องถิ่นประเภทคำสอน โดยสอนสิ่งที่เป็นโทษ สอนสิ่งที่เป็นคุณธรรม จริยธรรม สอนเรื่องการปกครองและอื่นๆ เพื่อให้คนได้อยู่ร่วมกันในสังคมอย่างมีความสุข