การศึกษาวิเคราะห์พระโพธิสัตว์ในปรัชญาเถรวาทและมหายาน

บทคัดย่อ

การวิจัยครั้งนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาพระโพธิสัตว์ในพุทธปรัชญาเถรวาท 2) ศึกษาพระโพธิสัตว์ในปรัชญามหายาน และ 3) วิเคราะห์พระโพธิสัตว์ในปรัชญาเถรวาทและมหายาน เป็นการวิจัยเชิงเอกสาร โดยศึกษาข้อมูลชั้นปฐมภูมิจากพระไตรปิฎก และข้อมูลชั้นทุติยภูมิจากตำราวิชาการ และงานวิจัยที่เกี่ยวข้อง วิเคราะห์ข้อมูลเชิงพรรณนาตามหลักอุปนัยวิธี
ผลการวิจัยพบว่า
1. พระโพธิสัตว์ในพุทธปรัชญาเถรวาทคือผู้บำเพ็ญหลักธรรมสโมธาน 8 และบารมี 10 ให้บริบูรณ์ โดยมีเป้าหมายสูงสุดคือการช่วยให้ตนเองพ้นทุกข์และช่วยให้ผู้อื่นพ้นทุกข์ภายหลังในฐานะเป็นอรหันตภูมิ มี 2 ประเภท คือ อนิยตโพธิสัตว์ ผู้ไม่ได้รับการพยากรณ์จากพระพุทธเจ้าว่า จะได้เป็นพระพุทธเจ้าในอนาคต และนิยตโพธิสัตว์ ผู้ที่ได้รับการพยากรณ์จากพระพุทธเจ้าว่าจะต้องตรัสรู้เป็นพระพุทธเจ้า
2. พระโพธิสัตว์ในปรัชญามหายาน คือ ผู้บำเพ็ญโพธิสัตวยาน ได้แก่ มหาปณิธาน 4 และบารมี 6 ไม่หวังเพื่อการเข้าถึงอรหันตภาวะเหมือนพระโพธิสัตว์ในพุทธปรัชญาเถรวาทเป็นผู้มีจิตประกอบด้วยพระมหากรุณาในสรรพสัตว์เพื่อให้พ้นทุกข์ทั้งปวง โดยมีเป้าหมายสูงสุดคือการบรรลุพุทธภูมิ
3. ผลการวิเคราะห์พบว่า พระโพธิสัตว์ในพุทธปรัชญาเถรวาทคือผู้บำเพ็ญหลักธรรมสโมธาน 8 และบารมี 10 ให้บริบูรณ์ โดยมีเป้าหมายสูงสุดคือการทำให้ตนเองพ้นทุกข์และยังช่วยให้ผู้อื่นพ้นทุกข์ได้ด้วย มี 2 ประเภท คือ อนิยตโพธิสัตว์ ผู้ไม่ได้รับการพยากรณ์จากพระพุทธเจ้าว่า จะได้เป็นพระพุทธเจ้าในอนาคต และนิยตโพธิสัตว์ ผู้ที่ได้รับการพยากรณ์จากพระพุทธเจ้าว่าจะต้องตรัสรู้เป็นพระพุทธเจ้า ส่วนพระโพธิสัตว์ในปรัชญามหายาน คือ ผู้บำเพ็ญโพธิสัตวยาน ได้แก่ มหาปณิธาน 4 และบารมี 6 โดยมีเป้าหมายสูงสุดคือการบรรลุพุทธภูมิ เป็นผู้มีจิตประกอบด้วยพระมหากรุณาเพื่อนำสรรพสัตว์ให้พ้นจากทุกข์