พระพุทธศาสนากับสิทธิมนุษยชน

บทคัดย่อ

บทความวิชาการนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาหลักสิทธิมนุษยชนเปรียบเทียบหลักคำสอนในพระพุทธศาสนา พบว่า สิทธิมนุษยชน หมายถึง สิทธิ ศักดิ์ศรี เสรีภาพ และความเสมอภาคของความเป็นมนุษย์ที่ต้องได้รับการรับรอง คุ้มครองตามรัฐธรรมนูญแห่งชาติ สิทธิมนุษยชนมีที่มาจากแนวคิดในเรื่องกฎหมายธรรมชาติ มีวิวัฒนาการ เพื่อส่งเสริม และคุ้มครองสิทธิระดับสากล องการสหประชาชาติได้ประกาศปฏิญญาสากลว่าด้วยสิทธิมนุษยชน เพื่อแสดงเจตนารมณ์ที่จะปกป้องคุ้มครองสิทธิมนุษยชน เพื่อใช้เป็นมาตรฐานกลางให้แก่บรรดาประเทศที่เป็นสมาชิกเพื่อที่จะนำไปใช้เป็นแนวทางปฏิบัติเพื่อให้เกิดผลบวกภายในประเทศนั้น ๆ ปฏิญญาสากลว่าด้วยสิทธิมนุษยชน ค.ศ. 1948 ประกอบด้วย 30 ข้อ แบ่งออกเป็น 2 ประเภทคือ 1) สิทธิ์ทางการเมือง อันได้แก่ บทบัญญัติข้อที่ 1-21 และ 2) สิทธิ์ทางเศรษฐกิจสังคม ได้แก่บทบัญญัติข้อที่ 22-30 มนุษย์ทุกคนเกิดมามีความเสมอภาพเท่าเทียมกัน มนุษย์มีสิทธิบางประการที่ติดตัวมนุษย์มาแต่กำเนิดกระทั้งถึงแก่ความตาย สิทธิดังกล่าวได้แก่ สิทธิในชีวิต เสรีภาพ ความเสมอภาคซึ่งเป็นสิทธิที่ไม่อาจโอนให้แก่กันได้ และไม่มีใครที่จะล่วงละเมิดได้ คำสอนของพระพุทธเจ้าที่ปรกฏในพระไตรปิฎก แม้จะไม่ได้ใช้คำว่า สิทธิมนุษยชนโดยตรง แต่มีเนื้อหาที่มีนัยของการสอนให้เคารพสิทธิมนุษยชนในด้านต่างๆ เช่นสิทธิเสรีภาพในการนับถือศาสนา สิทธิและเสรีภาพในการแสดงความคิดเห็น สิทธิในชีวิต ความเสมอภาค เกียรติ และศักดิ์ศรีแห่งความเป็นมนุษย์ หลักธรรมในพระพุทธศาสนามีจุดมุงมายชัดเจน คือ 1) มุ่งให้เกิดประโยชน์ 2) มุ่งให้เกิดความรู้ ความเข้าใจและสามารถนำไปปฏิบัติได้ผลจริง และ 3) เน้นให้ปฏิบัติตามทางสายกลาง