วิเคราะห์คำสอนเทศน์มหาชาติเพื่อเสริมสร้างความเป็นพลเมืองไทยที่เข้มแข็ง
คำสำคัญ:
คำสอนเทศน์มหาชาติ;, ความเป็นพลเมืองไทยบทคัดย่อ
บทความวิชาการนี้มีวัตถุประสงค์ เพื่อวิเคราะห์คำสอนที่ปรากฏในเทศน์มหาชาติ ซึ่งเป็นวรรณกรรมทางพระพุทธศาสนาที่สำคัญของไทย และพิจารณาคำสอนที่สามารถนำมาประยุกต์ใช้เพื่อส่งเสริมความเป็นพลเมืองที่ดี ในระบอบประชาธิปไตยของไทยโดยตามเนื้อหาคำเทศน์มหาชาติ ทั้ง 13 กัณฑ์ และเชื่อมโยงกับหลักการสำคัญของความเป็นพลเมืองในระบอบประชาธิปไตย เช่น สิทธิ หน้าที่ ความรับผิดชอบต่อสังคม การมีส่วนร่วม และคุณธรรมจริยธรรม ผลการศึกษาพบว่า คำเทศน์มหาชาติได้สอดแทรกคำสอนที่ส่งเสริมคุณลักษณะของพลเมือง 5 มิติ คือ มิติด้านการเสียสละ มิติด้านการเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ มิติด้านความอดทนอดกลั้น มิติด้านการยึดมั่นในคุณธรรม และมิติด้านการตระหนักถึงความทุกข์ของผู้อื่น ซึ่งคุณลักษณะเหล่านี้มีความสำคัญต่อการสร้างสังคมประชาธิปไตยที่เข้มแข็งและมีคุณภาพ บทความนี้จึงเป็นข้อเสนอวิเคราะห์แนวทางการประยุกต์ใช้คำสอนจากเทศน์มหาชาติในการส่งเสริมการเรียนรู้และพัฒนาความเป็นพลเมืองในบริบทสังคมไทยปัจจุบัน
เอกสารอ้างอิง
กรมการศาสนา. (2547). เทศน์มหาชาติ. กรุงเทพฯ: การศาสนา.
ชัยณรงค์ เทพสิทธา. (2560). การวิเคราะห์หลักธรรมในพระเวสสันดรชาดก: ความเชื่อมโยงกับค่านิยมไทย. วารสารพุทธศาสตร์ศึกษา, 5(2), 45-59.
ชาญวิทย์ เกษตรศิริ. (2549). ประวัติศาสตร์การเมืองไทย พ.ศ. 2475-2500. กรุงเทพฯ: มูลนิธิโครงการตำราสังคมศาสตร์และมนุษยศาสตร์.
ธงชัย วินิจจะกูล. (2543). ความเป็นไทยในความหมายเชิงประวัติศาสตร์. กรุงเทพฯ: มูลนิธิโครงการตำราสังคมศาสตร์และมนุษยศาสตร์.
_______. (2548). ประชาธิปไตยแบบไทยๆ กับอำนาจนิยมแฝงเร้น. กรุงเทพฯ: ฟ้าเดียวกัน.
ประจักษ์ ก้องกีรติ. (2562). ประชาธิปไตยที่มืดมน. กรุงเทพฯ: มติชน.
พระธรรมปิฎก (ป.อ. ปยุตฺโต). (2546). พุทธธรรม. กรุงเทพฯ: มูลนิธิพุทธธรรม.
พระมหาอุทัย อุตฺตมเตโช. (2557). เทศน์มหาชาติ: หลักธรรมสำคัญและแนวทางการนำไปใช้ในชีวิต. กรุงเทพฯ: เลี่ยงเชียง.
สถาบันพระปกเกล้า. (2555). ความเป็นพลเมืองกับอนาคตประชาธิปไตยไทย ใน เอกสาร ประกอบการประชุมวิชาการสถาบันพระปกเกล้า ครั้งที่ 13 ประจำปี 2554 เล่ม 2. กรุงเทพฯ: สถาบันพระปกเกล้า.
สุจิตต์ วงษ์เทศ. (2553). เทศน์มหาชาติ: ความหมายและการตีความใหม่. กรุงเทพฯ: มติชน.
Diamond, L. (1999). Developing Democracy: Toward Consolidation. Baltimore: Johns Hopkins University Press.
Habermas, J. (1996). Between Facts and Norms: Contributions to a Discourse Theory of Law and Democracy. MIT Press.
Marshall, T. H. (1950). Citizenship and Social Class. Cambridge University Press.
Rawls, J. (1999). A Theory of Justice (Revised Edition). Harvard University Press.
