การสื่อสารเพื่อส่งเสริมการท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมอย่างยั่งยืน ในเส้นทางจาริกแสวงบุญรอยพระพุทธบาทของจังหวัดสระบุรี

บทคัดย่อ

การวิจัยนี้ เป็นการวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วมเพื่อศึกษา 1) สภาพปัจจุบัน และปัญหากระบวนการสื่อสาร 2) รูปแบบการสื่อสารและเครือข่ายการสื่อสาร และ 3) แนวทางการพัฒนากระบวนการสื่อสารเพื่อส่งเสริมการท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมอย่างยั่งยืนในเส้นทางจาริกแสวงบุญรอยพระพุทธบาทของจังหวัดสระบุรี โดยชุมชนและภาคีต่างเข้ามามีส่วนร่วมในทุกขั้นตอน พื้นที่วิจัยอยู่ที่เส้นทางจาริกแสวงบุญรอยพระพุทธบาท จังหวัดสระบุรี กลุ่มเป้าหมายผู้เข้าร่วมการวิจัยผ่านการสุ่มตัวอย่างแบบเจาะจงจำนวน 34 ราย ประกอบด้วยภาคีทางตรงและภาคีทางอ้อม การรวบรวมข้อมูลและเครื่องมือการวิจัยใช้การวิจัยเอกสาร การสังเกตอย่างมีส่วนร่วม การสัมภาษณ์ การสนทนากลุ่ม และจัดเวทีประชาคม นำมาวิเคราะห์ข้อมูลสรุปอุปนัยและวิเคราะห์เนื้อหา ผลการวิจัยพบว่า 1) สภาพปัจจุบัน และปัญหากระบวนการสื่อสาร (SMCR) ในเส้นทางจาริกแสวงบุญรอยพระพุทธบาท มีปราชญ์ชุมชน และแกนนำชุมชน ทำหน้าที่เป็นผู้ส่งสารหลัก (S)  ถ่ายทอดเนื้อหาสาร (M) ประเภทความคิดเห็นที่สะท้อนศาสนา ความคิด ความเชื่อ และขนบธรรมประเพณีที่เกี่ยวข้องกับรอยพระพุทธบาทเป็นส่วนใหญ่  มุ่งเน้นใช้สื่อบุคคล (C) ด้วยวิธีบอกต่อปากต่อปากเป็นช่องทางหลัก ไปยังผู้รับสาร (R) ซึ่งเป็นสมาชิกในชุมชน โดยเฉพาะกลุ่มเยาวชน และมีปัญหาทุกองค์ประกอบในกระบวนการสื่อสารภายในชุมชน 2) รูปแบบการสื่อสารในเส้นทางจาริกแสวงบุญรอยพระพุทธบาทใช้ทั้งการสื่อสารระหว่างบุคคล การสื่อสารในกลุ่ม และการสื่อสารระหว่างกลุ่ม โดยยังไม่มีการสร้างเครือข่ายการสื่อสารที่ชัดเจนและเป็นรูปธรรม และ 3) แนวทางการพัฒนากระบวนการสื่อสารเพื่อส่งเสริมการท่องเที่ยวในเส้นทาง ประกอบด้วยการสร้างเครือข่ายการสื่อสารเพื่อส่งเสริมการท่องเที่ยว การอบรมเชิงปฏิบัติให้แก่กลุ่มภาคีเครือข่ายและเยาวชนและการจัดทำคู่มือแหล่งท่องเที่ยว