การศึกษาสันติภาพ: กรณีศึกษาหลักสูตรเสริมสร้างสังคมสันติสุข (สสสส .)

บทคัดย่อ

ความท้าทายใหญ่ของสันติภาพคือ การธำรงความขัดแย้งในประเทศไทยโดยเฉพาะความขัดแย้งที่ยืดเยื้อยาวนานยังไม่ได้รับการแก้ไขให้เกิดสันติภาพเชิงบวก (Positive Peace) ได้อย่างถาวร บทความนี้เป็นการนำเสนอเรื่องการศึกษาสันติภาพ (Peace Education) โดยเฉพาะการศึกษากรณีศึกษาของหลักสูตรเสริมสร้างสังคมสันติสุข หรือ หลักสูตร4 ส ซึ่งเป็นหลักสูตรที่นำแนวคิดการแปรเปลี่ยนความขัดแย้ง  (Conflict Transformation) ขับเคลื่อนและผลิตนักสันติภาพในระดับนักบริหาร คณาจารย์และนักขับเคลื่อนสังคมโดยในหลักสูตรฯ มีวัตถุประสงค์เพื่อให้ผู้เข้าศึกษาอบรม ความรู้ความเข้าใจที่ถูกต้องเกี่ยวกับสันติภาพเชิงบวกและมีทักษะเบื้องต้นในการสร้างสันติสุขในสังคม (Peacebuilding)

          แนวความคิดการแปรเปลี่ยนความขัดแย้ง (Conflict Transformation) ที่เป็นหัวใจของหลักสูตรเสริมสร้างสังคมสันติสุขสำคัญมากเพราะเป็นการแก้ไขปัญหาที่รากเหง้า โดยเน้นวิธีการแก้ไขความขัดแย้งแบบยั่งยืน และมีเจตคติที่ยอมรับและเห็นคุณค่าของความแตกต่างหลากหลายในสังคม รวมทั้งยึดมั่น  สันติวิธีทั้งในสำนึกและพฤติกรรม โดยเน้นการสร้างสันติวัฒนธรรมให้ลึกถึงคุณค่า ดังนั้น สันติวัฒนธรรมจึงสำคัญ เพื่อทำให้สังคมไทยพัฒนาเปลี่ยนแปลงได้ก้าวหน้าสู่สันติวิธี (มิติเชิงคุณค่า) ได้ดียิ่งขึ้นและสามารถนำความรู้และประสบการณ์ที่เกิดขึ้นจากการแลกเปลี่ยนกับบุคคลจากภาคส่วนต่าง ๆ ทั้งในชั้นเรียนและในพื้นที่มาวิเคราะห์เพื่อหาแนวทางแก้ไขความขัดแย้งและสร้างสันติสุขในสังคมอย่างเป็นระบบ โดยเฉพาะอย่างยิ่งปัญหาในจังหวัดชายแดนใต้และปัญหาความขัดแย้งรุนแรงทางการเมืองไทย โดยในบทความชิ้นนี้ประกอบไปด้วยการศึกษาแนวคิดกระบวนการศึกษาสันติภาพศึกษาในประเทศไทย และการศึกษาวิเคราะห์หลักสูตรเสริมสร้างสังคมสันติสุขหรือ หลักสูตร 4 ส มีคุณูปการแก่ประเทศไทยในมิติความมั่นคงและความปรองดองของประเทศ และที่สำคัญคือหลักสูตรฯ ผลิตนักสันติภาพมาเป็นระยะเวลา 12 รุ่น ( รุ่นปัจจุบัน พ.ศ.2565 ) เน้นกระบวนการวิธีที่จะสร้างกระบวนการแลกเปลี่ยนการเรียนรู้ให้แก่ผู้เข้าศึกษาอบรมเพื่อเสริมสร้างทักษะสันติภาพให้เกิดการรู้จักการเป็นผู้นำแบบเข้าอกเข้าใจ (Empathetic Leadership)  และเข้าใจในความแตกต่างระหว่างกันของบุคคลที่อยู่ร่วมกันในสังคม (Tolerance) รวมไปถึงรู้จักทักษะต่าง ในการอยู่ร่วมกับผู้อื่นด้วยการเคารพความแตกต่างในสังคมพหุวัฒนธรรม (Multiculturalism)  อีกทั้งการผลิตนักสันติภาพของหลักสูตร 4 ส เป็นการหนุนเสริมกระบวนการสันติภาพในพื้นที่ความขัดแย้งรุนแรงของประเทศไทยในหลายกรณี