การพัฒนาแหล่งเรียนรู้โดยกระบวนการมีส่วนร่วมของชุมชนในการใช้ประโยชน์ จากพืชสมุนไพรพื้นบ้านในพื้นที่อำเภอแม่สอด จังหวัดตาก

บทคัดย่อ

งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ 1) เพื่อศึกษาความหลากหลายและลักษณะของการใช้ประโยชน์จากของพืชสมุนไพรพื้นบ้าน ในพื้นที่อำเภอแม่สอด จังหวัดตาก  2) เพื่อพัฒนาแหล่งเรียนรู้โดยกระบวนการมีส่วนร่วมของชุมชนในการใช้ประโยชน์จากพืชสมุนไพรพื้นบ้าน และ 3) เพื่อประเมินความพึงพอใจของผู้ใช้บริการแหล่งเรียนรู้พืชสมุนไพรพื้นบ้าน การวิจัยนี้ใช้วิธีการวิจัยเชิงคุณภาพ

          ผลการวิจัย พบว่า กลุ่มผู้สูงอายุ ปราชญ์ชาวบ้าน และกลุ่มวิสาหกิจชุมชน ได้ใช้ประโยชน์จากสมุนไพรและเป็นสมุนไพรที่มีอยู่ในชุมชน จำนวน 12 ชนิด ได้แก่ 1) เจตมูลเพลิงแดง  2) เจตมูลเพลิงขาว  3) ม่านพระอินทร์  4) ช้างย่ำเปอะ  5) ขลู่  6) คนทีสอ  7) ไพล  8) ใบสาบเสือ  9) หญ้าตดหมา  10) พลู  11) เถาเอ็นอ่อน  และ12) หญ้าเอ็นยืด พืชสมุนไพรที่นำมาใช้ประโยชน์เป็นใบ ราก ต้น และผล ส่วนใหญ่จะนำไปต้มดื่มน้ำและคั้นเอาน้ำดื่ม ลักษณะการขยายพันธุ์แบ่งออกเป็น 3 ประเภท ได้แก่  สมุนไพรที่ขึ้นเองตามธรรมชาติ สมุนไพรที่ขยายพันธุ์โดยการปักชำ และสมุนไพรที่ขยายพันธุ์โดยการใช้เหง้าหรือหัว

          การพัฒนาแหล่งเรียนรู้โดยกระบวนการมีส่วนร่วมของชุมชนในการใช้ประโยชน์จากพืชสมุนไพรพื้นบ้าน พบว่า ควรดำเนินการพัฒนาแหล่งเรียนรู้ในรูปแบบของสวนสมุนไพร โดยใช้พื้นที่ของศูนย์การเรียนรู้ตามแนวทางปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงและเกษตรทฤษฎีใหม่ มหาวิทยาลัยราชภัฏกำแพงเพชร แม่สอด

          ผลการประเมินความพึงพอใจของผู้ใช้บริการแหล่งเรียนรู้พืชสมุนไพรพื้นบ้าน พบว่า ผู้ตอบแบบสอบถามมีความพึงพอใจต่อแหล่งเรียนรู้ในรูปแบบสวนสมุนไพร และสื่อการเรียนรู้อยู่ในระดับมากที่สุด (ค่าเฉลี่ย = 4.55 )