ดนตรีในพิธีแรกนาขวัญ

Abstract

แรกนาขวัญ เป็นภาษาของคนในภาคกลางที่ราบลุ่มน้ําเจ้าพระยาตรงกับ ภาษาของคนบริเวณสองฝั่งแม่น้ําโขงว่า นาตา แฮก แฮก คือ แรก) หมายถึงการไถนาทํานา ปลูกข้าวครั้งแรกในนาจําลองขนาดเล็กๆ ที่สมมุติ ขึ้น แล้วมีพิธีสู่ขวัญวิงวอนร้องขอต่ออํานาจเหนือ ธรรมชาติ (บางทีเรียกผีนาหรือพระภูมินา) จง บันดาลให้ทํานาจริงๆ ได้ผลผลิตเป็นข้าวงอกงาม อุดมสมบูรณ์เหมือนนาจําลองที่สมมุติขึ้นครั้งแรก นี้ บางแห่งเช่นภาคเหนือจะทําพิธีสังเวยแม่โพสพ พร้อมกันไปด้วย ภาษาทางราชการเรียก จรดพระนังคัล เป็นคําเขมร (นังคัล คือ ผาลไถนา) แปลว่า ไถนาครั้งแรก มีหลักฐานยืนยันในเอกสารเก่าแก่ ว่า พระเจ้าแผ่นดินเมื่อราว 700 ปีมาแล้ว มอบให้ เจ้านายและขุนนางทําพิธีนี้ เพื่อความมั่งคั่งใน พืชพันธุ์ธัญญาหารของราชอาณาจักรจะละเว้น มิได้ต้องทําทุกปี จึงมีสืบเนื่องมาจนถึงปัจจุบัน (สุจิตต์ วงษ์เทศ: สยามประเทศไทย)