แนวทางการส่งเสริมภูมิปัญญาท้องถิ่นในการผลิตข้าวโป่ง : กรณีศึกษาบ้านคลองทราย ตำบลหนองตะเคียนบอน อำเภอวัฒนานคร จังหวัดสระแก้ว

บทคัดย่อ

การวิจัยครั้งนี้เป็นการวิจัยการวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วม มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษากระบวนการผลิตข้าวโป่งแบบดั้งเดิม 2) ศึกษากระบวนการถ่ายทอดภูมิปัญญาท้องถิ่น ในการผลิตข้าวโป่ง และ 3) ศึกษาแนวทางการส่งเสริมภูมิปัญญาท้องถิ่นในการผลิตข้าวโป่ง โดยมี การเก็บข้อมูลกลุ่มแม่บ้าน จำนวน 10 คน และกลุ่มผู้สูงอายุ จำนวน 5 คน ที่ทำการเลือกแบบเจาะจง เครื่องมือที่ใช้ในการเก็บรวบรวมข้อมูลคือ แบบสัมภาษณ์เชิงโครงสร้าง การหาคุณภาพของเครื่องมือ โดยการวิเคราะห์ความเที่ยงตรงเชิงเนื้อหา จากผู้เชี่ยวชาญ 3 คน มีค่าดัชนีความสอดคล้องอยู่ระหว่าง 0.60-1.00 ในทุกองค์ประกอบ วิเคราะห์ข้อมูลเชิงคุณภาพโดยการวิเคราะห์เชิงเนื้อหา
ผลการศึกษาพบว่า 1) การผลิตข้าวโป่งแบบดั้งเดิมจะมีส่วนผสม คือข้าวเหนียว น้ำตาลทราย และรากกระพังโหม 2) การถ่ายทอดภูมิปัญญาท้องถิ่นในการผลิตข้าวโป่ง แบ่งออกเป็น 2 รูปแบบ คือ (1) การเรียนรู้จากการปฏิบัติจริง (2) การถ่ายทอดโดยการบอกเล่าเรื่องราว และ 3) แนวทางการส่งเสริมภูมิปัญญาท้องถิ่นในการผลิตข้าวโป่ง คือ (1) องค์การบริหารส่วนตำบล ควรเข้ามามีบทบาทสำคัญในส่งเสริมภูมิปัญญาท้องถิ่น (2) จัดตั้งวิสาหกิจชุมชนของหมู่บ้านเพื่อทำให้เกิดการภูมิปัญญาท้องถิ่น และการนำไปใช้ประโยชน์เชิงพาณิชย์ (3) ให้ชุมชนมีบทบาทในการส่งเสริมการใช้ภูมิปัญญาท้องถิ่น