แนวทางประชานิยม: ภาพสะท้อนแนวคิดทางการเมืองเชิงโครงสร้างชนชั้นในสังคมไทย

บทคัดย่อ

บทความวิชาการนี้ มุ่งศึกษาวิเคราะห์แนวทางประชานิยมด้วยการทบทวนนิยามความหมายและวรรณกรรมที่เกี่ยวข้อง โดยใช้กรอบแนวคิดผ่านมุมมองบริบทการเมืองเชิงโครงสร้างชนชั้นในสังคมไทยเป็นฐาน โดยพบว่า “ประชานิยม” เป็นแนวคิดทางการเมืองที่ไม่ได้มีหลักการของอุดมการณ์สมบูรณ์แบบชัดเจนเหมือนกับระบอบหรือลัทธิทางการเมืองโดยทั่วไป ไม่ว่าจะเป็นรูปแบบประชาธิปไตย สังคมนิยม ลัทธิมาร์กซ หรือลัทธิฟาสซิสต์ แนวคิดเช่นว่านี้ เป็นแนวทางที่มีอิทธิพลต่อความเชื่อความศรัทธาของประชาชนมากกว่า แม้ว่าจะมีการเปลี่ยนแปลงตัวผู้นำ แต่ระบบยังคงอยู่ได้ด้วยหลักการปฏิบัติที่มีความเป็นรูปธรรมในตัวของมันเอง แตกต่างจากแนวทางประชานิยมที่ถูกรังสรรค์ขึ้นมา เป็นอุดมการณ์ได้ด้วยความสามารถของปัจเจกบุคคลที่มีความพิเศษเฉพาะตัว หรือผู้นำทางการเมือง หรือผู้นำรัฐบาลเพียงหนึ่งเดียวเป็นหลัก หากปรากฏว่าบุคคลดังกล่าวไม่อยู่ในอำนาจทางการเมืองก็จะกลายเป็นอุดมการณ์ที่บางเบาไร้อิทธิพลส่งต่อทางแนวคิดโดยทันที เนื่องด้วยความเป็นสถาบันอยู่ที่ตัวบุคคลไม่ใช่ระบบทางการเมือง ดังนั้น แนวทางประชานิยม สมควรจะเป็น “ทางเลือก” ในการดำเนินนโยบายเพียงชั่วครั้งชั่วคราวเสียมากกว่าที่จะเป็น “บรรทัดฐาน” ของการลดความเหลื่อมล้ำในสังคมอย่างถาวร เนื่องจากบทเรียนที่เกิดขึ้นกับประเทศที่ใช้นโยบายประชานิยมอย่างบ้าคลั่งนั้น เป็นที่แน่ชัดว่าส่งผลให้เกิด “ภาวะเงินเฟ้อขั้นรุนแรง” จนกลายเป็นหายนะทางเศรษฐกิจ เพราะฉะนั้น การจัดทำรัฐสวัสดิการที่ขับเคลื่อนด้วยการจัดเก็บภาษีที่มีคุณภาพ อาจเป็นคำตอบที่ช่วยลดความขัดแย้งของอุดมการณ์ทางการเมืองและความเหลื่อมล้ำเชิงโครงสร้างทางชนชั้นในสังคมไทยได้ดีมากกว่า