การพัฒนารูปแบบความสัมพันธ์เชิงสาเหตุของปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อการเป็นองค์การแห่งการเรียนรู้ ของสถานศึกษา สังกัดสำนักงานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา

Abstract

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อการเป็นองค์การแห่งการเรียนรู้ของสถานศึกษา สังกัดสำนักงานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา 2) พัฒนารูปแบบความสัมพันธ์เชิงสาเหตุของปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อการเป็นองค์การแห่งการเรียนรู้ของสถานศึกษา สังกัดสำนักงานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา และ 3) เพื่อนำเสนอข้อเสนอแนะเชิงนโยบายและการปฏิบัติในการพัฒนาสถานศึกษา สังกัดสำนักงานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา ให้เป็นองค์การแห่งการเรียนรู้

การวิจัยเป็นรูปแบบผสานวิธี (Mix-Method Research) โดยแบ่งเป็น 3 ขั้นตอน คือ ขั้นตอนที่ 1 ทำการศึกษาทบทวนวรรณกรรมจากแนวคิดทฤษฎี และผลงานวิจัยที่เกี่ยวข้อง และสัมภาษณ์เชิงลึกผู้ทรงคุณวุฒิ เพื่อกำหนดกรอบแนวคิดการวิจัย และยกร่างรูปแบบความสัมพันธ์เชิงสาเหตุของปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อการเป็นองค์การแห่งการเรียนรู้ของสถานศึกษา ขั้นตอนที่ 2 พัฒนารูปแบบความสัมพันธ์เชิงสาเหตุของปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อการเป็นองค์การแห่งการเรียนรู้ของสถานศึกษา โดยการสอบถามความคิดเห็นของผู้บริหารและครูผู้สอนเกี่ยวกับปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อการเป็นองค์การแห่งการเรียนรู้ของสถานศึกษา โดยใช้เครื่องมือเป็นแบบสอบถาม กลุ่มตัวอย่างที่ใช้คือ ผู้บริหาร และครูผู้สอน จำนวน 350 คน ซึ่งได้มาจากการสุ่มแบบหลายขั้นตอน (Multi-Stage Random Sampling) แล้วทำการวิเคราะห์ข้อมูลความสอดคล้องของรูปแบบความสัมพันธ์เชิงสาเหตุตามทฤษฎีกับข้อมูลจากการสอบถามกลุ่มตัวอย่างด้วยโปรแกรมลิสเรล Version 9.10 Number: DP-14-011814-11547 ขั้นตอนที่ 3 จัดการสนทนากลุ่มผู้ทรงคุณวุฒิ (Focus Group Discussion) เพื่อพิจารณาประโยชน์และความเป็นไปได้ของการนำรูปแบบไปใช้และเสนอข้อเสนอแนะเชิงนโยบายและการปฏิบัติในการพัฒนาสถานศึกษาให้เป็นองค์การแห่งการเรียนรู้

ผลการวิจัยพบว่า

1. ปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อการเป็นองค์การแห่งการเรียนรู้ของสถานศึกษา สังกัดสำนักงานคณะกรรมการ การอาชีวศึกษา ประกอบด้วยปัจจัยดังนี้ 1) ภาวะผู้นำองค์การ 2) วัฒนธรรมองค์การ 3) วิสัยทัศน์ พันธกิจ และยุทธศาสตร์องค์การ 4) การบริหารจัดการองค์การ 5) โครงสร้างองค์การ 6) ระบบองค์การ 7) บรรยากาศองค์การ 8) การจูงใจ และ 9) เทคโนโลยีเพื่อการเรียนรู้ ปัจจัยทุกด้านมีอิทธิพลทางตรงต่อการเป็นองค์การแห่งการเรียนรู้ ซึ่งประกอบด้วยคุณลักษณะองค์การ 5 ด้าน คือ 1) ด้านองค์การ 2) ด้านการเรียนรู้ 3) ด้านคน 4) ด้านการบริหารจัดการความรู้ และ 5) ด้านเทคโนโลยี

2. รูปแบบความสัมพันธ์เชิงสาเหตุของปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อการเป็นองค์การแห่งการเรียนรู้ของสถานศึกษา สังกัดสำนักงานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา มีความสอดคล้องกับข้อมูลเชิงประจักษ์ โดยมีค่าสถิติ  = 183.92 โดยค่า p = .00 และ df = 283 ดัชนีวัดระบบความกลมกลืน (GFI) = 0.96 ดัชนีวัดระดับความกลมกลืนที่ปรับแก้แล้ว (AGFI) = 0.98 ค่า CN = 258.59 ค่า RMR = 0.04 และค่า RMSEA = 0.01

3. ข้อเสนอแนะเชิงนโยบายและการปฏิบัติในการพัฒนาสถานศึกษา สังกัดสำนักงานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา ให้เป็นองค์การแห่งการเรียนรู้ ได้แก่ 1) สำนักงานคณะกรรมการการอาชีวศึกษาควรจัดหลักสูตรเพื่อพัฒนาผู้บริหารสถานศึกษาให้มีคุณลักษณะความเป็นผู้นำยุคใหม่ให้มีความสามารถและทักษะการบริหารงานในบริบทสังคมไทยและอาเซียน 2) สถานศึกษาสังกัดสำนักงานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา ควรได้ส่งเสริมและพัฒนาปัจจัยต่าง ๆ ที่มีความสำคัญอันดับแรก ๆ จากผลการวิจัยครั้งนี้ ซึ่งมีอิทธิพลมากต่อการเป็นองค์การแห่งการเรียนรู้ กล่าวคือ ปัจจัยด้านภาวะผู้นำ ด้านระบบองค์การ วิสัยทัศน์ พันธกิจ และยุทธศาสตร์ ด้านวัฒนธรรมองค์การ และด้านการบริหารจัดการ เพื่อพัฒนาสถานศึกษาให้เป็นองค์การแห่งการเรียนรู้ 3) สำนักงานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา และสถานศึกษา ควรได้กระตุ้น ส่งเสริม ให้ผู้บริหารและครูผู้สอนมีความรู้ความเข้าใจในเรื่ององค์การแห่งการเรียนรู้ และนำไปสู่การปฏิบัติ

DEVELOPMENT OF A CAUSAL RELATIONSHIP MODEL OF FACTORS INFLUENCING LEARNIGN ORGANIZATION OF COLLEGES UNDER OFFICE OF THE VOCATIONAL EDUCATION COMMISSION

The objectives of this research were to 1) study the factors influencing learning organization of colleges under Office of the Vocational Education Commission, 2) develop a causal relationship model of factors influencing learning organization of the colleges and, 3) provide the suggestions on policies and practices for the development of colleges as learning organization.

The research followed the Mix-Method Research approach and was divided into three phases as follows. Phase 1 was the review of literature concerning theoretical concepts and related research, and the in-depth interviews with experts in order to draft a causal relationship model of factors influencing learning organization of colleges. Phase 2 was the development a causal relationship model of factors influencing learning organization of colleges by asking the opinions of administrators and teachers about factors influencing learning organization of colleges through questionnaires. The sample used in the study was 350 administrators and teachers selected by using multi-stage random sampling. Data were analyzed to find the consistency of the causal relationship model according to the theory with the data gained from the questionnaires using LISREL Program, Version 9.10 number: DP-14-011814-11547. Phase 3 was the arrangement of a focus group discussion among experts to consider the advantages and the feasibility of the implementation of the model, and the provision of suggestions on policies and practices for the development of colleges as learning organization.

The research findings were as follows:

1. Factors influencing learning organization of the colleges under Office of the Vocational Education Commission were 1) organizational leadership; 2) organizational culture; 3) vision, mission and strategies of the organization; 4) organizational management; 5) organizational structure; 6) organizational system; 7) atmosphere of the organization; 8) motivation; and 9) technology for learning. All factors directly influenced the learning organization which consisted of 5 features: 1) organization, 2) learning, 3) people, 4) knowledge management, and and 5) technology.

2. The causal relationship model of factors influencing learning organization of colleges under Office of the Vocational Education Commission was consistent with empirical data determined by  = 183.92, p = .00, df = 283, the Goodness of Fix Index (GFI) = 0.96, the Adjusted of Fix Index (AGFI) = 0.98, CN = 258.59, RMR = 0.04, and RMSEA = 0.01.

3. The suggestions on policies and practices for the development of colleges under Office of the Vocational Education Commission as learning organization were as follows. 1) Office of the Vocational Education Commission should arrange training courses for administrators concerning modern leadership with administrative ability and skills in Thai and ASEAN contexts. 2) The colleges under Office of the Vocational Education should promote and improve the important factors influencing leaning organization. The first priority factors mostly influencing learning organization as found from the research results were organizational leadership; organizational system; vision mission and strategies; organizational cultural; and organizational cultural. They were all for the development of colleges as leaning organization. 3) Office of the Vocational Education Commission and its colleges should motivate and encourage the administrators and teachers with knowledge and understanding about learning organization and the relevant implementation.