บทวิจารณ์ “แสงหิ่งห้อยเปล่งไว้ จุดจ้อยในจักรวาล” กับกลวิธีการสืบทอดด้านเนื้อหาคำสอน

บทคัดย่อ

บทความนี้มุ่งวิจารณ์หนังสือกวีนิพนธ์ “ดวงตาหิ่งห้อย” ของศุภาพิชญ์ พรอำนวยผล (ปริม) ซึ่งแต่งด้วยโคลงสี่สุภาพจำนวน 100 ชื่อเรื่อง มีเนื้อหากล่าวถึงปัญญา ความรู้ ความกตัญญูต่อพ่อแม่ เวลา เพื่อน การคบคน การใช้คำพูด ความโกรธ สติ การทำเพื่อผู้อื่น การมีส่วนร่วมในการงาน มุมมองที่มีต่อสิ่งรอบข้างอย่างพินิจ การต่อสู้กับอุปสรรคปัญหา ธรรมชาติ ธรรมะและที่มา ความสำคัญของสมุดบันทึก ผลการวิจารณ์พบว่า กวีใช้กลวิธีขึ้นต้นเรื่องด้วยการบอกชื่อหนังสือและแสดงความปรารถนาในใจตนเอง ลงท้ายเรื่องด้วยการกล่าวขอบคุณผู้มีส่วนเกี่ยวข้องกับหนังสือกวีนิพนธ์เล่มนี้ ส่วนกลวิธีดำเนินเรื่องด้านเนื้อหาคำสอนพบ 6 แบบ ได้แก่ แบบชี้แจงเหตุผล แบบยกนิทานหรืออุทาหรณ์ แบบบอกให้ปฏิบัติ แบบอ้างสำนวน สุภาษิต แบบใช้ภาพพจน์ และแบบอ้างอิงศาสนา ซึ่งพบแบบอ้างอิงศาสนามากที่สุดในเล่ม เพราะเป็นกลวิธีการสอนที่ได้ผลตามความเชื่อทางศาสนา อีกทั้งกวียังโน้นน้าวใจและบอกผลที่จะได้รับจากการปฏิบัติตามคำสอนนั้นด้วย สังเกตได้จากบาทท้ายของโคลงหลายบทสรุปด้วยการแทรกข้อคิด คติธรรมและข้อพึงปฏิบัติของบุคคลในสังคม ทำให้หนังสือกวีนิพนธ์เล่มนี้เป็นงานวรรณกรรมคำสอนที่กวีมุ่งสืบทอดตามขนบวรรณศิลป์