ไขปริศนา ศาสตร์การดูแลสุขภาพของหมอพื้นบ้านอีสาน

บทคัดย่อ

บทความนี้เป็นส่วนหนึ่งของงานวิจัยเรื่องการจัดการความรู้ภูมิปัญญาในการดูแลรักษาสุขภาพของชาวอีสานที่ปรากฏในคัมภีร์ยาใบลานมีวัตถุประสงค์เพื่ออธิบายข้อสงสัยที่มีชื่อหรือลักษณะเฉพาะ 5 ประการได้แก่

1) ชื่อโรค 2) ชื่อและชนิดของสมุนไพร 3) ชื่อตำรับยา 4) การปรุงยา 5) วิธีรักษา โดยใช้พหุวิทยาการจากงานวิจัยที่คัดสรรและสัมภาษณ์แพทย์พื้นบ้านที่มีความเชี่ยวชาญเฉพาะด้าน ซึ่งผลการศึกษาเป็นดังนี้ 

              1) ชื่อโรค พบว่า มีทั้งโรคทางกายและโรคทางจิต เช่น โรคมะเฮ็ง (โรคทางกาย) โรคที่ถูกผีกระทำ (โรคทางจิต)  2) ชื่อและชนิดของสมุนไพร พบว่า มีการตั้งชื่อสมุนไพรเป็นปริศนาให้ฝึกคิดตามขนบประเภทเล่นภาษาเปรียบเทียบ และให้ฝึกคิดนอกกรอบ  3) ชื่อตำรับยา พบว่า มีการตั้งชื่อชวนให้สงสัย ท้าทายความคิดที่ซับซ้อนและมีนัยมากกว่าหนึ่งความหมาย  4) การปรุงยา พบว่า มีข้อสงสัยตั้งแต่การเก็บ คาถากำกับยา และการปรุงยา  5) วิธีรักษา พบว่า จะใช้วิธีรักษาแบบบูรณาการ โดยเป็นการรักษาทั้งกาย จิตใจ และจิตวิญญาณ ด้วยการใช้สมุนไพร พิธีกรรม
เวทมนตร์คาถา