Solving Mysteries of Medical Science of Northeastern Folk Healer

Main Article Content

Naiyana Pratoomrat
Metta kengchuwong
Oranuch Wongwattanasathien
Krisada Sridharmma
Chettha Chakchai

Abstract

This article was part of research on knowledge management in the wisdom of northeasterner for health cares that appeared in palm leaf manuscript of recipe. The purpose of research was to solve the mysteries of names and five unique features such as 1) disease name, 2) names and types of herbs, 3) names of the recipes, 4) methods of making medicine and 5) treatments. The data was collected from the selected research in multidiscipline and interview with specialist folk healers.


              The results of this research  were shown as follows: 1) in disease name, it was found in both physical and mental illnesses such as cancer (physical disease), ghosts illness (mental illnesses); 2)  in names and types of herbs,  it was found that the herbs were named for language play, connotation and creative thinking; 3) in recipe, it was found that the names were challenging and complicating puzzles with more than one meaning; 4) in making medicine, it was found that there were mysteries of collecting, magic spell and making medicine;  5) in treatment methods, it was found that there were using integrated treatment methods by treating the body, mind and spirit with using herbs, rituals, magic.

Article Details

How to Cite
Pratoomrat, N. ., kengchuwong, M. ., Wongwattanasathien, O. ., Sridharmma, . K. ., & Chakchai, C. . (2021). Solving Mysteries of Medical Science of Northeastern Folk Healer. Wiwitwannasan Journal of Language and Culture, 5(2), 113–133. Retrieved from https://so06.tci-thaijo.org/index.php/wiwitwannasan/article/view/246728
Section
Academic articles / Research articles

References

กรมสุขภาพจิต. (2561). อยู่อย่างไรเป็นสุขกับโรคเรื้อรัง. [ออนไลน์]. แหล่งที่มา
https://www.dmh.go.th/news-dmh/view.asp?id=28381 (3 ธันวาคม 2561)
กฤษฎา ศรีธรรมา และคณะ. (2560). การจัดการความรู้ภูมิปัญญาในการดูแลรักษาสุขภาพตามวิถีชาวอีสาน.
มหาสารคาม : มหาวิทยาลัยราชภัฏมหาสารคาม
กฤษฎา ศรีธรรมา, พิษณุ เข็มพิลา และศรินทร์ ทองธรรมชาติ. (2550). การสืบค้น
ภูมิปัญญาแพทย์พื้นบ้านอีสานในคัมภีร์ยาใบลานอีสาน. มหาสารคาม : มูลนิธิ
สถาบันการแพทย์แผนไทย กรมการแพทย์ กระทรวงสาธารณสุข.
กฤษฎา ศรีธรรมา, เชษฐา จักรไชย, นัยนา ประทุมรัตน์, วินัย แสงกล้า และศรินทร์
ทองธรรมชาติ. (2554). การสืบค้นภูมิปัญญาชาวบ้านในการดูแลสุขภาพตามวิถี
ท้องถิ่นที่ปรากฏในคัมภีร์ยาใบลานอีสาน. มหาสารคาม : สำนักงานวิจัยแห่งชาติ.
การจัดการสุขภาพในสมัยพุทธกาล. (2558). [ออนไลน์]. แหล่งที่มา
https://www.hfocus.org/content/2015/02/9195 (3 กันยายน 2562)
กิติพงศ์ สุนทราภา. เซลล์บำบัด อนาคตการรักษามะเร็ง. [ออนไลน์]. แหล่งที่มา
https://channel.mahidol.ac.th/?page=view&id=1683 (3 ธันวาคม 2561)
ชยันต์ พิเชียรสุนทร แม้นมาส ชวลิต และวิเชียร จีรวงส์. (2558). คำอธิบายตำราพระโอสถ
พระนารายณ์ กรุงเทพฯ: อมรินทร์.
เชษฐา จักรไชย, กฤษฎา ศรีธรรมา, นัยนา ประทุมรัตน์, ศรินทร์ ทองธรรมชาติ และอรนุช
วงศ์วัฒนาเสถียร. (2560). การสังเคราะห์ภูมิปัญญาในการดูแลและรักษาโรคมะเฮ็ง
(มะเร็ง)ที่ปรากฏในคัมภีร์ยาใบลานอีสาน. มหาสารคาม : มหาวิทยาลัยราชภัฏ
มหาสารคาม.
เคน แก้วพิกุล (2562 3 กันยายน). หมอยาพื้นบ้าน. สัมภาษณ์.
ทองสา เจริญตา (2562 3 กันยายน). หมอยาพื้นบ้าน. สัมภาษณ์.

ทักษิณา ไกรราช. (2549). มิติทางวัฒนธรรมการดูแลสุขภาพแบบพื้นบ้านของกลุ่มชาติพันธุ์ใน
ภาคอีสาน. วิทยานิพนธ์ (ปร.ด. ไทศึกษา) มหาวิทยาลัยมหาสารคาม.
นนท์ กตปุญโญ (พุทธบุตร ภิกขุ). (2524). ยาดองสมุนไพร. [ออนไลน์]. แหล่งที่มา
https://www.doctor.or.th/article/detail/4819 (22 เมษายน 2556 )
นพรัตน์ น้อยเจริญ. (2557). อรรถลักษณ์ของสิ่งมีชีวิตในปริศนาคำทายไทย. ปริญญานิพนธ์
(ศ.ศม. ภาษาไทย) มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ.
บุญเพิ่ม มาตรเหลี่ยม (2562 3 กันยายน). หมอยาพื้นบ้าน. สัมภาษณ์.
บัวพันธ์ วมะพุทธา (2562 3 กันยายน). หมอยาพื้นบ้าน. สัมภาษณ์.
ปนพัชร์ จิรธัมโม. (256225 เมษายน) เจ้าอาวาสวัดคำปะมง สัมภาษณ์.
ประเทือง คล้ายสุบรรณ์. (2526). ปริศนาคำทาย. กรุงเทพฯ : สุทธิสารการพิมพ์.
ปรีชา วิชิตพันธ์. (2523). บ้านผีสิง. [ออนไลน์]. แหล่งที่มา
https://www.doctor.or.th/columnist/list/5869?page=1&vid=7
(3 ธันวาคม 2561)
ปรีชา อุยตระกูล และคณะ. (2531). บทบาทหมอพื้นบ้านในสังคมชนบทอีสาน. ขอนแก่น:
สถาบันวิจัยและพัฒนา มหาวิทยาลัยขอนแก่น.
ปราณี จงจอหอ. (2551). ปริศนาคำทายในชุมชนชาวไทญ้อ อำเภอกันทรวิชัย จังหวัด
มหาสารคาม. วิทยานิพนธ์ (ศศ.ม. ภาษาไทย) -- มหาวิทยาลัยมหาสารคาม
ปานเทพ พัวพงษ์พนธ์. (2555). เปิดตำรารักษาโรคในสมัยพระพุทธเจ้าตามพระไตรปิฏก.
ค้นเมื่อ 5 ตุลาคม 2561 จากhttps://mgronline.com/daily/detail/9550000125312
ปัญญาวิกรม. (2558). การจัดการสุขภาพในสมัยพุทธกาล. ค้นเมื่อ 3 กันยายน 2562 จาก
https://www.hfocus.org/content/2015/02/9195
พรชัย ศรีสารคาม. (2561 3 กันยายน). สัมภาษณ์.
พิทักษ์อัมพวัน. (2562 3 กันยายน). เจ้าอาวาสวัดอัมพวนาราม. สัมภาษณ์.
พิสิฏฐ์ บุญไชย. (2542). ความรู้ ความเชื่อในการใช้สมุนไพรรักษาสุขภาพของชาวผู้ไทย จังหวัด
ยโสธร. มหาสารคาม : สถาบันวิจัยศิลปะ และวัฒนธรรมอีสาน มหาวิทยาลัยมหาสารคาม.
มหาวิทยาลัยมหิดล. (2553). ผักเสี้ยนผี. ค้นเมื่อ 3 กันยายน 2562. จาก https://th.city/H3yfE5
มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี. คณะเภสัชศาสตร์. (ม.ป.ป.). ฐานข้อมูลสมุนไพร คณะเภสัชศาสตร์
มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี. ค้นเมื่อ 3 กันยายน 2562. จาก http://www.
phargarden.com/main.php
_______. (ม.ป.ป.). ฐานข้อมูลสมุนไพร ลิเภา. ค้นเมื่อ 3 กันยายน 2562. จาก www.phargarden.com
รัชนี จันทร์เกษ และคณะ. (2548). เรียนรู้ และ เข้าใจหมอพื้นบ้าน. นนทบุรี : กรมพัฒนา
การแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก กระทรวงสาธารณสุข.
รายชื่อสมุนไพรไทยจีน ก-ฮ (วิกิสมุนไพร) พร้อมสรรพคุณ 1800 ชนิด. (ม.ป.ป.). ค้นเมื่อ 3 กันยายน 2562.
จาก https://medthai.com/รายชื่อสมุนไพร
รุ่งอรุณ ทีฆชุณหเถียร. (2532). ปริศนาคำทาย : การวิเคราะห์กลวิธีในการใช้ภาษา.
มหาวิทยาลัยขอนแก่น: ขอนแก่น.
โรงพยาบาลรามา. (2561). ผีแม่หม้ายมาเอาชีวิต ; ความเชื่อจากคนโบราณสู่โรคไหลตาย.
[ออนไลน์]. แหล่งที่มา https://th.city/F60O (3 กันยายน 2562)
วราคม แก้วพิกุล (2562 3 กันยายน). หมอยาพื้นบ้าน. สัมภาษณ์.
วัลยา ลาวัณย์. (2559). อาการหนาวใน จุดเริ่มโรคร้ายผู้หญิงขี้หนาวพึงระวัง. ค้นเมื่อ 3 กันยายน 2562
แหล่งที่มา https://www.matichon.co.th/lifestyle/news_756 วาสินี มีเครือเอี่ยม วิไลศักดิ์ กิ่งคำ และเมธาวี ยุทธพงษ์ธาดา. (2559). คำเรียกชื่อโรคในระบบ
การแพทย์พื้นบ้านภาคตะวันออกเฉียงเหนือ : กรณีศึกษาตามแนวอรรถศาสตร์ชาติ
พันธุ์. รมยสาร. 14(1): 31-42.
วีณา วีสเพ็ญ. (2549). ตำรายาวัดมหาชัย : ปริวรรตจากใบลานวัดมหาชัย พระอามรามหลวง
อำเภอเมือง จังหวัดมหาสารคาม. มหาสารคาม: โครงการอนุรักษ์ใบลานภาคตะวันออก
เฉียงเหนือ มหาวิทยาลัยมหาสารคาม.
วีณา วีสเพ็ญและคณะ. (2548). ตำรายาวัดมหาชัย จังหวัดมหาสารคาม เล่ม 3. มหาสารคาม:
โครงการอนุรักษใบลานภาคตะวันออกเฉียงเหนือ มหาวิทยาลัยมหาสารคาม.
ศิริศักดิ์ แก้วพิกุล. (2562 3 กันยายน). หมอยาพื้นบ้าน. สัมภาษณ์.
สังทอง เรืองวิชา (2562 3 กันยายน). หมอยาพื้นบ้าน. สัมภาษณ์.
สมบัติ ประภาวิชา และคณะ. (2546). รายงานการวิจัยการศึกษาตำรายาพื้นบ้านอีสาน.
มหาสารคาม: สถาบันวิจัยวลัยรุกขเวช มหาวิทยาลัยมหาสารคาม.
สมอไทย สมุนไพร 2 พันปี ทางเลือกฆ่าเซลล์มะเร็ง. (2562). ค้นเมื่อ 3 กันยายน 2562 แหล่งที่มา
https://www.technologychaoban.com/thai-local-wisdom/article_103073
สมุนไพรเพื่อสุขภาพ. (ม.ป.ป.) ค้นเมื่อ 3 กันยายน 2562. จาก https://th.city/S8bo
สาทิส อินทรกำแหง. (2555). กันไว้ก่อนดีกว่าแก้. ค้นเมื่อ 24 กรกฎาคม 2562 จาก
https://www.thairath.co.th/content/291270.
สุจิตรา แซ่ลิ่ม. (2549). ความกำกวมอย่างจงใจในปริศนาคำทายร่วมสมัยของไทย.
วิทยานิพนธ์ (อ.ม. ภาษาไทย) จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
สุชาวดี อาจกิจ. (2537). การศึกษาคำศัพท์ที่เกี่ยวกับการเจ็บป่วยและการรักษาพยาบาลของ
คนโซ่ ในตำบลกุสุมาลย์ อำเภอกุสุมาลย์ จังหวัดสกลนคร. ปริญญานิพนธ์ (ศศ.ม.
ภาษาศาสตร์). มหาวิทยาลัยมหิดล.
เสาวภา พรศิริพงษ์ และคณะ. (2541). การศึกษาภูมิปัญญาหมอพื้นบ้านไทยพ่อใหญ่จารย์เคน
ลาวงศ์. พิมพ์ครั้งที่ 2. กรุงเทพฯ: สถาบันการแพทย์แผนไทย กรมการแพทย์ กระทรวง
สาธารณสุข.
เสาวนีย์ กุลสมบูรณ์ และรุจินาถ อรรถสิษฐ. (2548). ภูมิปัญญาแพทย์พื้นบ้านอีสาน. นนทบุรี:
กรมพัฒนาการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก กระทรวงสาธารณสุข.
หมอชาวบ้าน. (2526). ยาอายุวัฒนะ. ค้นเมื่อ 3 กันยายน 2562 จาก
https://www.doctor.or.th/article/detail/6653
หลวงปู่เทสก์ เทสรงสี. (มปป.). โรคทางใจ. ค้นเมื่อ 4 กันยายน 2562 จาก
http://www.dlitemag.com/index.php?option=com_content&view=
article&id=258:2010-01-10-13-33-54&catid=37:enlightenment&Itemid=59
หอสมุดแห่งชาติเฉลิมพระเกียรติ สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ นครพนม. (2528).
แพทย์แผนโบราณอีสาน. ค้นเมื่อ 19 เมษายน 2563 www.finearts.go.th/nakhonphanomlibrary/
parameters/ km/item/แพทย์แผนโบราณอีสาน
อาภาพรรณ โสภณธรรมรักษ์. (2558). 3 ประโยชน์ของการเล่นปริศนาคำทาย. ค้นเมื่อ 3 กันยายน 2562[
จาก https://th.city/4DC6
อุดล อัคคธรรมโม. (2562 3 กันยายน) เจ้าอาวาสวัดป่าบ้านร่องคำ. สัมภาษณ์.
อุษา กลิ่นหอม. (2552). การสังคายนาตำรายาพื้นบ้านอีสาน: กรณีไข้หมากไม้. กรุงเทพฯ:
สถาบันสุขภาพวิถีไทย (สสท.), สถาบันวิจัยระบบสาธารณสุข (สวรส.).