พิธีกรรมว่าด้วย 5 กองทัพสวรรค์ : สัญลักษณ์ และพิธีกรรมในประเพณีถือศีลกินผัก

บทคัดย่อ

บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อนำเสนอสัญลักษณ์ และพิธีกรรมเกี่ยวกับ 5 กองทัพสวรรค์ ในประเพณีถือศีลกินผัก โดยใช้พื้นที่พิธีกรรมของศาลเจ้าจุ้ยตุ่ยเต้าโบ้เก้ง จังหวัดภูเก็ต ในการศึกษา 5 กองทัพสวรรค์ เป็นมรดกความเชื่อจากบรรพบุรุษชาวจีนเกี่ยวกับกองทัพสวรรค์ที่ประจำอยู่ในทิศตะวันออก ทิศตะวันตก ทิศเหนือ ทิศใต้ และทิศกลางหรือกองทัพกลาง รวมเป็น 5 กองทัพ โดยมีสัญลักษณ์สำคัญและเด่นชัด ได้แก่ เอี๋ยกี๋ เป็นธงสัญลักษณ์ประจำแต่ละกองทัพสวรรค์ซึ่งมีสีธงที่แตกต่างกัน และเอี๋ยเท๋า เป็นเหล็กแหลมที่มีรูปสลักเฉพาะส่วนศีรษะของแม่ทัพ    แต่ละองค์ สัญลักษณ์ทั้ง 2 อย่างนี้ ทุกศาลเจ้าที่จัดงานประเพณีถือศีลกินผักใช้ในการประกอบพิธีกรรม          เพื่อแสดงสัญญะ โดยมีจุดประสงค์สำคัญเพื่อให้เทพทหารทั้ง 5 กองทัพ คอยตรวจตราดูแลให้งานประเพณีถือศีล กินผักดำเนินไปด้วยดี อันแสดงให้เห็นถึงความสำคัญของ 5 กองทัพสวรรค์ โดยเริ่มจากพิธีกรรมป้างเอี๋ย          เป็นพิธีกรรมอัญเชิญ 5 กองทัพสวรรค์มาประจำการที่ศาลเจ้า พิธีกรรมโข้กู้น เป็นพิธีจัดเลี้ยงอาหารถวายแด่เหล่าเทพทหาร และม้าศึกในกองทัพสวรรค์ พิธีกรรมฉะเต็กเกี่ยม เป็นพิธีปักหลักเขตแสดงปริมณฑลงานประเพณีถือศีลกินผักของแต่ละศาลเจ้า และพิธีกรรมซิ้วเอี๋ย เป็นพิธีกรรมสุดท้าย เพื่อส่งกองทัพสวรรค์ทั้ง 5 ทิศกลับสู่สรวงสวรรค์ ผลจากการศึกษาทำให้เข้าใจความหมาย ความสำคัญของความเชื่อเกี่ยวกับกองทัพสวรรค์ที่ปรับเปลี่ยนไปตามสภาพสังคม แต่ยังคงได้รับการสืบสานให้เป็น “พิธีกรรมอันศักดิ์สิทธิ์” จวบจนปัจจุบัน