ขุนสังขานต์ : หน้าที่และการดำรงอยู่ในสังคมล้านนาปัจจุบัน
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาข้อมูลขุนสังขานต์ในบริบทวรรณกรรมล้านนาและวิเคราะห์บทบาทและการดำรงอยู่ของขุนสังขานต์ในสังคมล้านนาปัจจุบันโดยการใช้กระบวนการวิจัยเชิงคุณภาพ (Qualitative Research) ที่อาศัยการวิเคราะห์ตัวบท (Content Analysis) และนำเสนอผลการวิจัยในรูปแบบการสรุปวิเคราะห์จากเอกสารประเภทพับสา ใบลาน และพับข่อย จำนวน 10 ฉบับ โดยใช้ทฤษฎีแนวคิดบทบาทหน้าที่ในการวิเคราะห์ข้อมูล ผลการวิจัยพบว่า ขุนสังขานต์ในคติความเชื่อของชาวล้านนาเกิดจากสร้างบุคลาธิษฐานที่อาศัยการผสมผสานความเชื่อของศาสนาพราหมณ์ - ฮินดู ศาสนาพุทธและความเชื่อเรื่องผี เรื่องราวของขุนสังขานต์ในบริบทวรรณกรรมสามารถจำแนกออกเป็น 2 ประเภท คือ รูปแบบของวรรณกรรมมุขปาฐะที่มีชื่อเรียกว่า ปู่สังขานต์ ย่าสังขานต์และวรรณกรรมลายลักษณ์ ที่มีชื่อว่า ขุนสังขานต์ ชาวล้านนามีธรรมเนียมปฏิบัติเกี่ยวกับขุนสังขานต์ในลักษณะที่เป็นประเพณีและพิธีกรรมที่เกี่ยวกับขุนสังขานต์กันมาอย่างต่อเนื่อง ลักษณะการเกิดขึ้นและการดำรงอยู่ของขุนสังขานต์ยังคงปรากฏคู่กับคติความเชื่อของชาวล้านนาอย่างเหนียวแน่น ส่วนบทบาทหน้าที่ของขุนสังขานต์ในสังคมล้านนา ได้แก่ การทำหน้าที่เป็นชุดคำพยากรณ์ ผู้ทำหน้าที่บอกกาลและนำมนุษย์ก้าวเข้าสู่วาระใหม่แห่งปีในวัน สังขานต์ล่อง ผู้นำเอาเคราะห์กรรมของมนุษย์ไปและผู้เตือนสติมนุษย์เกี่ยวกับการ กระทำและผลการกระทำที่ผ่านมาและการเป็นเครื่องมือการแสดงอัตลักษณ์ของสังคมล้านนา
Article Details
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
ลิขสิทธิ์ของบทความเป็นของวารสาร การพิมพ์ซ้ำจะต้องได้ร้บการอนุญาตจากบรรณาธิการวารสาร
References
Northern Thai Manuscripts. http://lannamanuscripts.net/th/ (in Lanna)
“Ancient Manuscript Hora Plaeng Pee Mai” Ancient Lanna Manuscript number DELMN021_085_0628_006: Singkha Wannasai, Muang, Lamphun. Digital Library of
Northern Thai Manuscripts. http://lannamanuscripts.net/th/ (in Lanna)
“Ancient Lanna Manuscript” Ancient Lanna Manuscript number DLNTM_051318001_00: Maenarua Temple, Muang, Phayao. Digital Library of Northern Thai
Manuscripts. http://lannamanuscripts.net/th/ (in Lanna)
Chotidilok S. & Runra P. (2017). Goddess Dolls : The Reproduction of the Discourse “If You Don’t Believe It, Don’t Disrespect It” and the Functions of Modern
Sacred Objects in Thai Society. Journal of Humanities and Social Sciences, Suratthani Rajabhat University. Vol 9 No 1, 2017, January – April, 2017, P 149 – 172.
Dokbuakaew, P. (2003). Songkran Festival: The Original Belief and the. Chiang Mai: Ming Muang. (in Thai)
Kasampolkoon A. (2009). Myths of Phra Sri An in Thai society: Creation and Roles. Ph.D., Faculty of Arts, Chulalongkorn University.
Na Thalang, S. (2005). Folklore Theory: Analysis Methodology of Folklore – Folk Tales. Bangkok: Academic Publishing Project, Faculty of Arts, Chulalongkorn
University. (in Thai)
Naksuk, Y. Editor. (2003). Lanna Calendar Revision and New Year Declaration. (Project No. RDG45N0005) [Grant]. The Thailand Research Fund (TRF).
Phaowattanasuk, M. (2020). Lanna New Year 2020: Prathueng Wittaya Edition. Chiang Mai: Prathueng Wittaya. (in Thai)
Phra Kru Adulsilakit. Nungsue Pee Mai Lanna Manuscript. Thatkham Temple, Muang, Chiang Mai. (in Lanna)
Phra Thammathato Phikku & M.C. Pramuanmark. (1990). The Legend of Thai Ghosts. Bangkok: Amarin Printing Group Co.,Ltd. (in Thai)
Sujachaya, S. (2017). Rain Praying Rituals of the Tai Peoples. Tai Rice Culture Folklore: Institute Of Thai Studies, Chulalongkorn university.
Tabtim S., & Khatshima K. (2019). A study role of women and men in Khmer folktales. Journal of Humanities and Social Sciences. Vol 15 No 2, July – December 2019,
P 48-74.
Thamathi, S. (2010). Lanna New Year. Chiang Mai: Suthep Printing. (in Thai)
Thamathi, S. (2014). Roi Sara Lanna Legend: 4th Issue. Chiang Mai: Suthep Printing. (in Thai)
Thamathi, S. (2021, April 1). Lanna New Year. The Center for the Promotion of Arts and Culture, Chiang Mai University. https://art-
culture.cmu.ac.th/Lanna/articleDetail/2150. (in Thai)
The Foundation of Thai Culture Encyclopedia. (1999). The Encyclopedia of Northern Thai Culture: 13th Issue. Bangkok: O.S. Printing House Co., Ltd. (in Thai)