กลวิธีการใช้ภาษาในการแสดงวัจนกรรม การบวงสรวงท้าวสุรนารีในบทเพลงโคราช

บทคัดย่อ

บทคัดย่อ

บทความนี้มุ่งศึกษากลวิธีการใช้ภาษาในการแสดงวัจนกรรมการบวงสรวงท้าวสุรนารีในบทเพลงโคราช ซึ่งเป็นเพลงพื้นเมืองของจังหวัดนครราชสีมา และยังเป็นเพลงที่นิยมใช้ร้องโต้ตอบกันระหว่างชายและหญิง โดยเนื้อร้องของทำนองเพลงใช้ภาษาถิ่นโคราช ซึ่งเป็นเอกลักษณ์ในขนบการเล่นเพลงของชาวโคราชมาแต่ดั้งเดิม โดยเลือกศึกษาจากคำประพันธ์ประเภทกลอนเพลงแหล่โคราชที่ใช้แก้บนในโอกาสต่าง ๆ ของบุญสม สังข์สุขซึ่งเป็นหมอเพลงโคราชเป็นหลัก ทั้งนี้ได้ประยุกต์ใช้แนวคิดเกี่ยวกับกลวิธีทางภาษามาเป็นเครื่องมือในการศึกษาและวิเคราะห์ตีความ ผลการศึกษาพบว่าถ้อยคำที่สื่อสารออกไปเพื่อให้เกิดผลหรือสิ่งต่าง ๆ ตามมา ผ่านความเชื่อความศรัทธาที่มีต่อท้าวสุรนารีหรือย่าโมในท่วงทำนองการขับร้องบทเพลงโคราช มีการใช้กลวิธีทางภาษาประกอบด้วย 1) การใช้คำสื่ออารมณ์ 2) การใช้ถ้อยคำศักดิ์สิทธิ์ 3) การใช้คำภาษาถิ่นโคราช และ 4) การอ้างถึง ซึ่งการใช้กลวิธีทางภาษาดังกล่าวนี้ ล้วนเกิดจากการประกอบพิธีกรรมทางความเชื่อที่มีต่ออำนาจสิ่งศักดิ์สิทธิ์เหนือธรรมชาติ ไม่ว่าจะเป็นการแสดงออกถึงความเคารพยำเกรง ตลอดจนการบอกกล่าว การร้องขอ ในการบนบานศาลกล่าวตามสิ่งที่ตนปรารถนาแทบทั้งสิ้น

คำสำคัญ: กลวิธีการใช้ภาษา, วัจนกรรม, การบวงสรวง, ท้าวสุรนารี, เพลงโคราช