คุณค่าคำสอนผู้หญิงล้านนาในบทเพลงของ จรัล มโนเพ็ชร

บทคัดย่อ

บทความวิชาการนี้กล่าวถึงคุณค่าของคำสอนผู้หญิงล้านนาเมื่อปรากฏในบทเพลงของจรัล มโนเพ็ชร ผู้ซึ่งได้ฉายาว่าเป็นราชาเพลงโฟล์คซองคำเมือง ส่วนมากบทเพลงของจรัล มโนเพ็ชร กล่าวถึงวิถีชีวิตชาวล้านนา และมีบทเพลงจำนวนหนึ่งกล่าวถึงคำสอนผู้หญิงไว้ด้วย เช่นตัวอย่างที่ยกมา 10 บทเพลง ได้แก่ สาวเชียงใหม่ ล่องแม่ปิง เจ้าดวงดอกไม้ นางนอน กำแม่ เจ้นดินเจ้นฟ้า น้ำใจสาวเหนือ สามปอยหลวง ยินดีเจ้า และรางวัลแด่คนช่างฝัน บทเพลงเหล่านี้ มีทำนองนุ่มนวลชวนฝันและยังมีเนื้อเพลงกล่าวถึงคำสอนหญิงสาวในสังคมล้านนาด้วย มีทั้งที่เป็นคำสอนโดยตรง และสอนแบบโดยอ้อม เมื่อสรุปเนื้อหาคำสอนโดยรวม แบ่งได้เป็น 5 กลุ่ม ได้แก่ 1) ความประพฤติส่วนตน เช่น รักในเกียรติและศักดิ์ศรีผู้หญิง ภูมิใจในล้านนา 2) การครองตนในสังคม เช่น การเลือกคู่ การเชื่อฟังพ่อแม่ การแก้ปัญหาชีวิต 3) การครองเรือนในฐานะภรรยาที่ดี  4) ความรัก สอนให้รักมั่นคง รักเดียว รักษาสัจจะ 5) ประเพณีวิถีชีวิตและคติความเชื่อ ซึ่งการเผยแพร่คำสอนผู้หญิงล้านนาผ่านบทเพลงที่ไพเราะนั้น ทำให้คำสอนถูกเผยแพร่ไปในวงกว้าง เป็นหลักฐานทางวัฒนธรรมอีกแบบหนึ่ง ที่ทำให้ผู้คนยุคต่อไปทั้งในสังคมล้านนาและสังคมต่างวัฒนธรรมได้ทราบว่า มีคำสอนที่ลึกซึ้งเหล่านี้ในสังคมล้านนามานานแล้ว