เจ้าพ่อปลัดจ่างในจังหวัดนครนายก: ลักษณะความเชื่อ พิธีกรรม และ บทบาทหน้าที่เชิงคติชนวิทยา
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
บทความนี้ศึกษาการดำรงอยู่ของความเชื่อและพิธีกรรมเกี่ยวกับเจ้าพ่อปลัดจ่างในจังหวัดนครนายก เก็บข้อมูลด้วยวิธีสัมภาษณ์เชิงลึกผู้บอกข้อมูลสำคัญ จำนวน 7 คน ระหว่างปี พ.ศ.2567-2568 และข้อมูลภาคสนามในประเพณีทำบุญศาลเจ้าพ่อปลัดจ่าง วันที่ 26 มกราคม 2568 ณ ศาลเจ้าพ่อปลัดจ่าง บ้านหนองเคี่ยม จังหวัดนครนายก ใช้ทฤษฎีบทบาทหน้าที่เป็นแนวทางวิเคราะห์ ผลการศึกษาพบว่า เจ้าพ่อปลัดจ่างเป็นสิ่งศักดิ์สิทธิ์ที่ได้รับการเคารพนับถือในอำเภอเมืองและอำเภอบ้านนา จังหวัดนครนายก โดยรับรู้ประวัติผ่านความเชื่อที่สืบทอดกันมาผสมผสานกับประวัติที่หน่วยงานรัฐสร้างขึ้น เรื่องเล่าเจ้าพ่อปลัดจ่างแสดงให้เห็นว่าปลัดจ่างเคยมีตัวตนอยู่จริง พื้นเพเป็นชาวนครนายก รับราชการเป็นปลัด มีวีรกรรมสำคัญจากการเป็นผู้ปราบโจรบนเขาใหญ่ หลังจากเสียชีวิต ปลัดจ่างได้รับการยกย่องให้เป็นผีอารักษ์ มีการสร้างศาลเจ้าพ่อปลัดจ่างขึ้นหลายแห่งเพื่อสักการะบูชา ประกอบพิธีบนบาน แก้บน และมีพิธีทำบุญศาลเจ้าพ่อปลัดจ่าง ทุกวันที่ 26 มกราคม ณ บ้านหนองเคี่ยม อำเภอบ้านนา จังหวัดนครนายก ชาวนครนายกเชื่อว่า เจ้าพ่อปลัดจ่างเป็นผีอารักษ์ที่คุ้มครองชุมชน ให้ความช่วยเหลือ ปัดเป่าปัญหาเดือดร้อน และเป็นเทพารักษ์คุ้มครองป่า ปัจจุบัน ศาลเจ้าพ่อปลัดจ่างที่ตั้งอยู่ในแหล่งท่องเที่ยวของจังหวัดนครนายกมีสถานะเป็นสถานที่ท่องเที่ยวเชิงความเชื่อ นักท่องเที่ยวนิยมบนบานและแก้บน การดำรงอยู่ของเจ้าพ่อปลัดจ่างในบริบทสังคมปัจจุบันจึงมีบทบาทสำคัญ 3 ประการ คือ บทบาทในการสร้างขวัญกำลังใจและตอบสนองความปรารถนาในระดับบุคคล บทบาทศูนย์รวมจิตใจของคนในชุมชน และบทบาทส่งเสริมการท่องเที่ยวจังหวัดนครนายก
Article Details
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
ลิขสิทธิ์ของบทความเป็นของวารสาร การพิมพ์ซ้ำจะต้องได้ร้บการอนุญาตจากบรรณาธิการวารสาร
เอกสารอ้างอิง
History of Chao Pho Khao Yai Shrine, Khao Yai National Park (2nd ed.). (2014). National Park Conservation Club. (In Thai)
Mun Chai, S. & Ang Thong Kamnoet, K. (2021). Changes in the Sacrificial Rite of Chao Pho Mokkhala of Pga K’ nyau at Ban Huai Plakong, Khanechue Sub-district, Mae Ramat District, Tak Province. Journal of Studies in the Field of Humanities, 28 (2), 504-529. (In Thai)
Na Thalang, S. (2012). Persistence of Belief and Ritual Concerning Guardian Spirits in Current Thai-Tai Societies. Journal of Thai studies, 8 (1), 41-68. (In Thai)
Na Thalang, S. (2020). Folklore Theory: Analysis Methodology of Folklore-Folk Tales (4th ed.). Chulalongkorn University Press. (In Thai).
Nimmanhaemin, P. (2008). Legend and tradition of paying homage to the Tai cultural hero “Nong Zhigao”. Journal of Thai Language and Literature, 25 (1), 22-48. (In Thai)
Ramitanon, C. (2021). Ghost and monk. Teaching documents for the Thai Concepts course, Units 1-6 (20th ed.). Sukhothai Thammathirat Open University. (In Thai)
Vivattanaseth, P. & Phomngam, T. (2019). Chao Phor Pra tu pha: From beliefs and rites to significant roles in Lampang community. Humanities, Social Sciences, and Arts, 12 (2), 276-294. (In Thai)
Wannakit, N. (2011). Dynamism of The Chao Luang Khamdaeng Spirit cult of Tai Yuan and Tai Lue in Northern Thailand [Doctoral dissertation]. Chulalongkorn University. (In Thai)
Weerapalo, W. (2023). Status and Roles of the Royal Guardian Spirits of Nakhon Nan. Journal of MCU Buddhism Review, 7 (2), 1-15. (In Thai)
Ya Kham Por, A. (2012). Dynamism and Role of the Village Guardian Spirit Belief and Ritual in Ban Mai Lung Khon, Mae Sai District, Chiangrai Province. Journal of Thai Studies, 8 (1), 1-18. (In Thai)
