แบบเรียนภาษาไทยและภาษาลาว: การปลูกฝังอัตลักษณ์วัฒนธรรมผ่านแนวคิดท้องถิ่นนิยม

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาลักษณะการปลูกฝังอัตลักษณ์วัฒนธรรมผ่านแนวคิดท้องถิ่นนิยมในแบบเรียนภาษาไทยและภาษาลาว โดยใช้หนังสือแบบเรียนภาษาชั้นประถมศึกษาตอนต้นของไทยและลาว จำนวน 8 เล่ม เป็นข้อมูลในการวิจัย ใช้ระเบียบวิธีวิจัยเชิงคุณภาพและนำเสนอด้วยวิธีพรรณนาวิเคราะห์ ผลการวิจัยพบว่า แบบเรียนภาษาไทยและแบบเรียนภาษาลาวมีเนื้อหาที่ปลูกฝังอัตลักษณ์วัฒนธรรมผ่านแนวคิดท้องถิ่นนิยม 2 ลักษณะ คือ รูปแบบวัฒนธรรมวัตถุและวัฒนธรรมที่ไม่เกี่ยวข้องกับวัตถุ โดยเนื้อหาถูกออกแบบมาเพื่อมุ่งเน้นปลูกฝังอัตลักษณ์วัฒนธรรมจากรากฐานความเป็นท้องถิ่น เพื่อให้ผู้เรียนตระหนักถึงคุณค่าและภาคภูมิใจความเป็นตัวตนของกลุ่มหรือชุมชน รู้สึกต้องการที่จะสืบสานวิถีเหล่านั้น รวมถึงธำรงรักษาสังคมและต่อยอดอัตลักษณ์วัฒนธรรม อย่างไรก็ตามจากการศึกษายังแสดงให้เห็นถึงลักษณะเฉพาะที่แตกต่างไปตามบริบทของแต่ละประเทศ เพราะแบบเรียนภาษาถูกผลิตสร้างโดยรัฐ จึงเป็นเครื่องมือในการเผยแพร่อุดมการณ์ที่รัฐพึงประสงค์อย่างแยบยล โดยเฉพาะแบบเรียนภาษาระดับชั้นประถมศึกษาที่เป็นขั้นแรกของระบบการศึกษาทำให้เยาวชนเห็นคุณค่าของวัฒนธรรม ก่อเกิดสำนักรักท้องถิ่นและประเทศชาติ