ภูมิปัญญาท้องถิ่นการใช้ประโยชน์ต้นจากในพื้นที่จังหวัดฉะเชิงเทรา

บทคัดย่อ

การวิจัยครั้งนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาภูมิปัญญาท้องถิ่นของชุมชนในการใช้ประโยชน์ต้นจาก ดำเนินการวิจัยโดยวิธีการวิจัยเชิงคุณภาพ กลุ่มตัวอย่างเป็นผู้ที่เกี่ยวข้องกับการใช้ประโยชน์ต้นจากโดยตรง จำนวน 15 คน ผลการวิจัยพบว่า ปัจจุบันในพื้นที่จังหวัดฉะเชิงเทรามีการใช้ประโยชน์ต้นจาก แบ่งเป็น 2 รูปแบบ คือ 1) ประกอบอาชีพเพื่อสร้างรายได้เลี้ยงครอบครัว ได้แก่ การนำใบจากมาทำตับจากเพื่อมุงหลังคาและห่อขนมจาก นำยอดจากสดมาใช้ห่อข้าวต้มมัด นำยอดจากแห้งมาใช้ทำมวนยาสูบ นำผลจากอ่อนมาทำขนมหวาน และ 2) ใช้ประโยชน์ในระดับครัวเรือน ได้แก่ ดอกจากอ่อนใช้ทำอาหาร ก้านใบจากใช้ทำไม้กวาด ก้านดอกจากทำแส้ไล่แมลงหรือไม้เกาหลัง ผลจากอ่อนใช้ทำอาหาร เปลือกผลจากใช้ทำปุ๋ยหรือเชื้อเพลิง เนื่องจากทุกส่วนของต้นจากสามารถนำมาใช้ประโยชน์ได้หลากหลายทั้งของกินและของใช้ อีกทั้งต้นจากสามารถแพร่พันธุ์ได้เองโดยธรรมชาติ ไม่ต้องปลูกเพิ่ม ทำให้การประกอบอาชีพของคนทำจากไม่ต้องลงทุน มีแต่ลงแรง ทั้งนี้ด้วยบริบทของพื้นที่และสภาพสังคมที่เปลี่ยนแปลงไป ส่งผลให้ปัจจุบัน พื้นที่ป่าจากในจังหวัดฉะเชิงเทราเริ่มลดลงเรื่อย ๆ เนื่องจากมีกลุ่มนายทุนมาซื้อพื้นที่เพื่อใช้ประโยชน์ทางเศรษฐกิจ คงเหลือไว้แต่เฉพาะตามแนวลำคลองสาขา ซึ่งบางครั้งมักถูกทำลายด้วยการขุดลอก คู คลอง รวมทั้งกลุ่มคนที่นำต้นจากมาใช้ประโยชน์ มีแนวโน้มลดลง คงเหลือไว้แต่เพียงคนกลุ่มเล็ก ๆ ที่ยังมองเห็นคุณค่าและนำต้นจากมาใช้ให้เกิดประโยชน์เพื่อสร้างรายได้เลี้ยงครอบครัว