การจัดการทุนทางทรัพยากรธรรมชาติเพื่อหนุนเสริมการท่องเที่ยวชุมชน ในการกระตุ้นเศรษฐกิจฐานรากของบ้านปางมะโอ ตำบลวังเงิน อำเภอแม่ทะ จังหวัดลำปาง

ผู้แต่ง

  • จุฬารัตน์ คำถาเครือ วิทยาลัยอินเตอร์เทคลำปาง
  • นลัท ชินสงคราม วิทยาลัยอินเตอร์เทคลำปาง
  • กนกวรรณ อู่ทองทรัพย์ วิทยาลัยสหวิทยาการ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์
  • บุญฑวรรณ วิงวอน วิทยาลัยอินเตอร์เทคลำปาง
  • เซียงรุ่ย หวง วิทยาลัยอินเตอร์เทคลำปาง
  • เสี่ยวเฟย จ้าว วิทยาลัยอินเตอร์เทคลำปาง
  • ซ่างเหวิน หวาง วิทยาลัยอินเตอร์เทคลำปาง

คำสำคัญ:

ทุนทางทรัพยากรธรรมชาติ, การท่องเที่ยวชุมชน, การมีส่วนร่วม, เศรษฐกิจฐานราก

บทคัดย่อ

บทความวิจัยมีวัตถุประสงค์เพื่อวิเคราะห์ทุนทางทรัพยากรธรรมชาติที่มีอยู่ในชุมชน และความต้องการของชุมชนบ้านปางมะโอในการกระตุ้นเศรษฐกิจฐานราก และการประยุกต์ใช้ทุนทางทรัพยากรธรรมชาติที่มีอยู่ในชุมชนในการขับเคลื่อนการท่องเที่ยวเชิงเศรษฐกิจฐานรากของชุมชน รวมถึงการค้นหาแนวทางจัดการทุนทางทรัพยากรธรรมชาติที่หนุนเสริมการท่องเที่ยวเพื่อกระตุ้นเศรษฐกิจฐานรากของชุมชนตำบลวังเงิน อำเภอแม่ทะ จังหวัดลำปาง มุ่งเน้นการวิจัยเชิงคุณภาพ โดยใช้แบบสัมภาษณ์กึ่งโครงสร้าง เก็บข้อมูลกับผู้ให้ข้อมูลสำคัญ ประกอบด้วย ผู้นำชุมชน 7 คน ผู้บริหารองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 3 คน กลุ่มวิสาหกิจชุมชน กลุ่มอาชีพ ผู้ประกอบการโฮมสเตย์ เกษตรกรเพาะเห็ดหอม เกษตรกรชาวสวนผลไม้ และผู้ประกอบการร้านอาหาร รวม 40 คน ใช้การวิเคราะห์เนื้อหา การจัดหมวดหมู่เนื้อหา การตีความและสรุปความหมายข้อมูล

ผลการวิจัยพบว่า ทุนทางทรัพยากรธรรมชาติบ้านปางมะโอ สามารถนำมาใช้เพื่อประโยชน์ทางเศรษฐกิจ สังคมและสิ่งแวดล้อม เพราะมีความหลากหลายทางชีวภาพ และสามารถสร้างประสบการณ์ท่องเที่ยวชุมชน โดยมีผู้ประกอบการในชุมชนทำหน้าที่ขับเคลื่อน อีกทั้งพื้นที่นี้เป็นพื้นที่เดียวในจังหวัดลำปางที่เพาะเห็ดหอมที่มีคุณภาพดี โดยมีหน่วยงานภาครัฐและเอกชนสนับสนุนและให้ความรู้เกี่ยวกับการเพาะเห็ดหอม มีการปลูกพืชหมุนเวียน ปลูกผลไม้ที่มีความหลากหลาย อาทิ มีทุนทางสังคม ความร่วมมือของคนในชุมชน และเครือข่ายภาครัฐ วิชาการ เอกชน และประชาชน ที่นำเอาทุนความรู้และประสบการณ์ด้านเกษตรกรรมและทรัพยากรธรรมชาติ ในพื้นที่มาสนับสนุน ด้านการท่องเที่ยวชุมชน ด้วยการใช้ทรัพยากรชุมชนเป็นรากฐานในการดำรงชีวิตผ่านวิถีการเกษตรอินทรีย์และทุนทางวัฒนธรรม อาทิ การแปรรูปอาหารพื้นถิ่น จารีต ประเพณี การทำโฮมสเตย์ ร้านอาหารและความเชื่อของชุมชนมาสร้างกิจกรรมการท่องเที่ยว และการประยุกต์ใช้ทุนทางทรัพยากรธรรมชาติ เกิดจากการ  บูรณาการทรัพยากรธรรมชาติที่มีความหลากหลาย ด้วยการมีส่วนร่วมคิด ร่วมทำ และร่วมรับผลประโยชน์ของผู้มีส่วนได้ส่วนเสียทั้งภายในและภายนอกชุมชนขับเคลื่อนภายใต้นโยบายของท้องถิ่น และการพัฒนาผลิตภัณฑ์ ราคา ช่องทางการจัดจำหน่าย การส่งเสริมการขาย รวมถึงประสบการณ์ การแลกเปลี่ยนมูลค่า การบอกต่อทุกที่ทุกเวลาและการสร้างความสัมพันธ์ที่ดีกับลูกค้าเพื่อหนุนเสริมการท่องเที่ยวชุมชน และค้นหาแนวทางจัดการทุนทางทรัพยากรธรรมชาติที่หนุนเสริมการท่องเที่ยวเพื่อกระตุ้นเศรษฐกิจฐานรากของชุมชน ด้วยการจัดการทรัพยากรในชุมชนแบบมีส่วนร่วมของผู้มีส่วนได้ส่วนเสียผ่านส่วนประสมทางการตลาด 4P’s (สินค้า ราคา สถานที่ และการส่งเสริมการขาย) และ 4E’s (การมุ่งเน้นประสบการณ์ การแลกเปลี่ยนทุกสถานที่และความเชื่อมั่น) ในการขับเคลื่อนการท่องเที่ยวชุมชนอย่างยั่งยืน

References

กระทรวงการท่องเที่ยวและกีฬา. (2566, 6 กุมภาพันธ์). แผนกลยุทธ์เพื่อการขับเคลื่อนการท่องเที่ยวสีขาวภายใต้โมเดลเศรษฐกิจ BCG (พ.ศ. 2566–2570). https://www.mots.go.th/images/v2022_1683099938532QkNHLnBkZg%3D%3D.pdf

พงศกร กงอิ่ม, ทยุต สุทำแปง และจรัณธร บุญญานุภาพ (2565, 8-9 ธันวาคม). ความหลากหลายของพืชอาหารในพื้นที่ป่าชุมชนบ้านซำต้อง ตำบลชมพู อำเภอเนินมะปราง จังหวัดพิษณุโลก [การนำเสนอบทความ]. การประชุมทางวิชาการทรัพยากรธรรมชาติ สารสนเทศภูมิศาสตร์ และสิ่งแวดล้อม ครั้งที่ 7 คณะเกษตรศาสตร์ ทรัพยากรธรรมชาติ และสิ่งแวดล้อม มหาวิทยาลัยนเรศวร, มหาวิทยาลัยนเรศวร.

วรรณภา คุ้ยแคะ และกัมปนาท วงษ์วัฒนพงษ์. (2564). ชีววิถี: การพัฒนาชุมชนอย่างยั่งยืน. Journal of Roi Kaensarn Academi, 6(11), 273-287.

สำนักงานสภาพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ. (2567). แผนแม่บทภายใต้ยุทธศาสตร์ชาติ (05) ประเด็นการท่องเที่ยว (พ.ศ.2561-2580). https://www.senate.go.th/assets/portals/181/fileups/180/files/05-การท่องเที่ยว.pdf

สุจิตรา ยางนอก, ลัญจกร นิลกาญจน์ และปัญญา เลิศไกร. (2566). การจัดการท่องเที่ยวโดยชุมชนแบบยั่งยืน. Journal of Humanities & Social Sciences (JHUSOC), 21(2), 279-300.

อนุวัฒน์ ชมภูปัญญา และธนัสถา โรจนตระกูล. (2565). การพัฒนาศักยภาพชุมชนแบบมีส่วนร่วมสู่ชุมชนท่องเที่ยวที่ยั่งยืน. Journal of Modern Learning Development, 7(8), 414-430.

Arnstein, S. R. (1969). A ladder of citizen participation. Journal of the American Institute of Planners, 35(4), 216-224.

Barbier, E. B., & Burgess, J. C. (2023). Natural capital, institutional quality and SDG progress in emerging market and developing economies. Sustainability, 15(4), 3055.

Buckley, R. (2012). Sustainable tourism: Research and reality. Annals of Tourism Research, 39(2), 549-571.

Chambers, R. (1994). The origins and practice of participatory rural appraisal. World Development, 22(7), 953-969.

Cohen, J.M., & Uphoff, N.T. (1981). Rural Development Participation: Concept and Measure for Project Design Implementation and Evaluation: Rural Development Committee Center for International Studies. New York: Cornell University Press.

De Groot, R.S. (1992) Functions of Nature: Evaluation of Nature in Environmental Planning, Management and Decision Making. Wolters-Noordhoff, Groningen.

Li, Y., & Hunter, C. (2015). Community involvement for sustainable heritage tourism: a conceptual model. Journal of Cultural Heritage Management and Sustainable Development, 5(3), 248-262.

Midmore, P., & Whittaker, J. (2000). Economics for sustainable rural systems. Ecological economics, 35(2), 173-189.

Rovinelli, R.J. & Hambleton, R.K. (1977) On the Use of Content Specialists in the Assessment of Criterion-Referenced Test Item Validity. Tijdschrift Voor Onderwijs Research, 2, 49-60.

Scheyvens, R. (2002). Tourism for development: Empowering communities. London: Pearson Education.

Taylor, M., & Plummer, P. (2003). Promoting local economic growth: the role of entrepreneurship and human capital. Education+Training, 45(8/9), 558-563.

Tosun, C. (2020). Community-based tourism: A review of the concept, issues, and perspectives. Tourism Management Perspectives, 34, 100636.

Treegamol, P. V., & Singkhampong, P. (2023). The innovative community management for creative tourism, based on resources capital. Mahachula Academic Journal, 10(1), 407-418.

United Nations Development Programme. (2016). Grassroots Economic Development: Strategies for Poverty Alleviation. United Nations Development Programme.

Wong, S., & Guggenheim, S. (2018). Community-driven development: myths and realities. World Bank Policy Research Working Paper, (8435).

World Tourism Organization. (2024, February 2). Statistical Framework for Measuring the Sustainability of Tourism (SF-MST) [Conference session]. United Nations Statistical Commission, United States, New York. https://webunwto.s3.eu-west-1.amazonaws.com/s3fs-public/2024-02/SF-MST_version_WEB_FEB2024.pdf

เผยแพร่แล้ว

2025-02-20

How to Cite

คำถาเครือ จ., ชินสงคราม น., อู่ทองทรัพย์ ก., วิงวอน บ., หวง เ., จ้าว เ., & หวาง ซ. (2025). การจัดการทุนทางทรัพยากรธรรมชาติเพื่อหนุนเสริมการท่องเที่ยวชุมชน ในการกระตุ้นเศรษฐกิจฐานรากของบ้านปางมะโอ ตำบลวังเงิน อำเภอแม่ทะ จังหวัดลำปาง. วารสารสหวิทยาการเพื่อการพัฒนา มหาวิทยาลัยราชภัฏอุตรดิตถ์, 15(1), URU–J.ISD 280150. สืบค้น จาก https://so06.tci-thaijo.org/index.php/GRAURU/article/view/280150