การวิเคราะห์องค์ประกอบเชิงยืนยันและคุณสมบัติการวัดทางจิตวิทยา ของแบบประเมินคุณภาพชีวิตผู้สูงอายุขององค์การอนามัยโลก (WHOQOL-OLD) ฉบับภาษาไทย: ในกลุ่มผู้สูงอายุที่อาศัยอยู่ในชุมชนเกษตรกรรม
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
การเพิ่มขึ้นของประชากรผู้สูงอายุเป็นปรากฏการณ์ระดับโลกที่ส่งผลกระทบต่อสังคม เศรษฐกิจ และระบบสุขภาพ โดยเฉพาะในประเทศไทยที่เข้าสู่สังคมผู้สูงอายุอย่างรวดเร็ว กลุ่มผู้สูงอายุที่อาศัยอยู่ในชุมชนเกษตรกรรม เช่น อำเภอลานสกา จังหวัดนครศรีธรรมราช เผชิญกับความท้าทายเฉพาะทางด้านสุขภาพและสังคม ที่ขาดข้อมูลเชิงประจักษ์เพื่อสนับสนุนการพัฒนานโยบายและบริการสุขภาพที่เหมาะสมและตรงตามบริบทของพื้นที่ งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อวิเคราะห์องค์ประกอบเชิงยืนยันและประเมินคุณสมบัติการวัดทางจิตวิทยาของแบบประเมินคุณภาพชีวิตผู้สูงอายุขององค์การอนามัยโลก (WHOQOL-OLD) ฉบับภาษาไทย ในกลุ่มผู้สูงอายุที่อาศัยอยู่ในชุมชนเกษตรกรรม การวิจัยเป็นการศึกษาเชิงปริมาณแบบภาคตัดขวาง เก็บข้อมูลจากผู้สูงอายุ 381 คน ในอำเภอลานสกา โดยใช้แบบประเมินคุณภาพชีวิตผู้สูงอายุขององค์การอนามัยโลก (WHOQOL-OLD) ฉบับภาษาไทย ซึ่งประกอบด้วย 24 ข้อ ครอบคลุม 6 มิติหลัก วิเคราะห์ข้อมูลด้วยการวิเคราะห์องค์ประกอบเชิงยืนยัน (CFA) โดยใช้วิธี Diagonal Weighted Least Squares (DWLS) ผลการวิเคราะห์แสดงให้เห็นว่า โมเดลมีความสอดคล้องกับข้อมูลเชิงประจักษ์ (χ²/df = 2.43, RMSEA = 0.058, CFI = 0.97) และแบบประเมินมีค่าความเชื่อมั่นในระดับสูง (Cronbach’s alpha = 0.91) ครอบคลุมทุกมิติที่สัมพันธ์กันในเชิงบวกและสอดคล้องกับโครงสร้างทางทฤษฎี ผลการศึกษานี้ชี้ว่า แบบประเมินคุณภาพชีวิตผู้สูงอายุขององค์การอนามัยโลก (WHOQOL-OLD) ฉบับภาษาไทย เป็นเครื่องมือที่มีคุณภาพ เหมาะสม และเชื่อถือได้ สำหรับใช้ประเมินคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุที่อาศัยอยู่ในชุมชนเกษตรกรรม ข้อมูลที่ได้สามารถนำไปใช้กำหนดนโยบายและพัฒนาระบบบริการสุขภาพได้อย่างตรงจุด อีกทั้งสามารถใช้เป็นแนวทางติดตามผลลัพธ์ด้านสุขภาพในระดับพื้นที่ และเป็นข้อมูลพื้นฐานสำหรับการวิจัยปัจจัยที่ส่งผลต่อคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุในแต่ละมิติอย่างครอบคลุม
Article Details
เอกสารอ้างอิง
กนกภรณ์ ทองคุ้ม และคณะ. (2564). พลังสุขภาพจิตในผู้สูงอายุ: แนวคิดและแนวทางการเสริมสร้างพลังสุขภาพจิต. วารสารคณะพยาบาลศาสตร์ มหาวิทยาลัยบูรพา, 29(1), 105-116.
เชนทร์ณฤทธิ์ สุวรรณรัตน์ และคณะ. (2567). แนวทางการส่งเสริมคุณภาพชีวิตและการปรับตัวของผู้สูงอายุในตำบลกระโสบ อำเภอเมือง จังหวัดอุบลราชธานี. Journal for Developing the Social and Community, 11(3), 263-276.
พระมหาสุพร รกฺขิตธมฺโม และเบญจมาศ สุวรรณวงศ์. (2563). รูปแบบการพัฒนาจิตของผู้สูงอายุตามแนววิถีพุทธเพื่อเตรียมความพร้อมในการเผชิญความตายอย่างสงบของผู้สูงอายุในจังหวัดนครราชสีมา. Journal of Buddhist Anthropology, 5(12), 272-291.
ละเอียด แจ่มจันทร์. (2566). จินตนาการต่อความตายและการออกแบบชีวิตของผู้สูงวัยที่พำนักในเมืองใหญ่. วารสารพุทธจิตวิทยา, 8(3), 522-531.
ศิริรัตน์ จำปีเรือง และคณะ. (2565). ปัจจัยที่สัมพันธ์กับคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุชุมชนเมือง จังหวัดนครสวรรค์. Journal of Buddhist Anthropology, 7(8), 489-503.
สำนักงานสภาพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ. (2562). รายงานการคาดประมาณประชากรของประเทศไทย พ.ศ. 2553 - 2583 (ฉบับปรับปรุง). (พิมพ์ครั้งที่ 1). กรุงเทพมหานคร: สำนักงานสภาพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ.
สุนีย์ เครานวล และคณะ. (2567). รูปแบบการดูแลผู้สูงอายุโดยการมีส่วนร่วมในชุมชนภายใต้สังคมพหุวัฒนธรรม เทศบาลตำบลยุโป อำเภอเมือง จังหวัดยะลา. Health Science Journal of Thailand, 6(2), 24-32.
แสน กีรตินวนันท์ และสิริยา รัตนช่วย. (2567). การพัฒนาคุณภาพชีวิตผู้สูงอายุเมือง มิติสุขภาพ ที่อยู่อาศัย และนันทนาการ ที่สอดคล้องกับการพัฒนากรุงเทพมหานครอย่างยั่งยืน. Journal of Roi Kaensarn Academi, 9(12), 426-439.
อุบลทิพย์ ไชยแสง และคณะ. (2566). สุขภาวะทางจิต: แนวคิดและแนวทางการสร้างเสริมในผู้สูงอายุตามบริบทชายแดนใต้. วารสารวิชาการสาธารณสุขชุมชน, 9(3), 9-18.
Chaiklieng, S. et al. (2021). Work-related diseases among agriculturists in Thailand: A systematic review. Songklanakarin J. Sci. Technol, 43(3), 638-647.
Cheng, G. H. L. et al. (2023). Examining the factor structure and validity of the WHOQOL-AGE among the oldest-old Chinese in Singapore. Frontiers in Public Health, 11, 1119893. https://doi.org/10.3389/fpubh.2023.1119893.
Díaz de León Castañeda, C. et al. (2024). Psychometric Properties of the World Health Organization Quality of Life Scale for Older Adults (WHO-QoL-Old) in a Mexican Population. Geriatrics, 9(5), 1-10.
Erikson, E. H. (1963). Childhood and society. (2nd ed.). New York: W. W. Norton & Company.
Eser, E. et al. (2022). Normative and psychometric properties of the WHOQOL older adults module (WHOQOL-OLD) in the national repository. Turk Geriatri Dergisi, 25(4), 476-494.
Hu, L. T. & Bentler, P. M. (1999). Cutoff criteria for fit indexes in covariance structure analysis: Conventional criteria versus new alternatives. Structural equation modeling: a multidisciplinary journal, 6(1), 1-55.
Kangwanrattanakul, K. (2025). Validation of the Thai World Health Organization Quality of Life- OLD (WHOQOL-OLD) among Thai older adults: Rasch analysis. Scientific Reports, 15(1), 12978. https://doi.org/10.1038/s41598-025-97824-4.
Keanjoom, R. et al. (2024). Geographical variation, demographic and socioeconomic disparities in Active Ageing: The situation in Thailand. Public Health in Practice, 7, 100509. https://doi.org/10.1016/j.puhip.2024.100509.
Kim, H. Y. et al. (2021). Validity and reliability of the Korean version of the world health organization quality of life instrument-older adults module. Geriatric nursing, 42(2), 548-554.
Lee, R. Z. Y. et al. (2024). Psychometric properties of the World Health Organization WHOQOL-AGE Scale in Singapore. European Journal of Ageing, 21(1), 1-11.
Li, L. & Hu, Y. (2016). Nonlinear bending and free vibration analyses of nonlocal strain gradient beams made of functionally graded material. International Journal of Engineering Science, 107, 77-97. https://doi.org/10.1016/j.ijengsci.2016.07.011.
Rezaeipandari, H. et al. (2020). Cross-cultural adaptation and psychometric validation of the World Health Organization quality of life-old module (WHOQOL-OLD) for Persian-speaking populations. Health and quality of life outcomes, 18(1), 1-7.
World Health Organization. (2006). WHOQOL-OLD: Measuring Quality of Life in Older Adults. Retrieved July 20, 2025, from https://www.who.int/tools/whoqol/whoqol-old
World Health Organization. (2016). World report on ageing and health. Geneva: WHO.
Yahya, F. B. et al. (2024). The effect of religious spiritual education and care on the quality of life among the elderly: a review. Al-Rafidain Journal of Medical Sciences (ISSN 2789-3219), 6(1), 69-75.
Yamane, T. (1967). Statistics: An Introductory Analysis. (2nd ed.). New York: Harper and Row.
