การศึกษาความหมาย องค์ประกอบ และการวัดภาวะผู้นำมุ่งความรู้ของผู้จัดการร้านเครื่องดื่มที่ไม่มีแอลกอฮอล์ในประเทศไทย
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ 1) เพื่อศึกษาความหมายและองค์ประกอบของภาวะผู้นำมุ่งความรู้สำหรับผู้จัดการร้านเครื่องดื่มไม่มีแอลกอฮอล์ในประเทศไทย และ 2) เพื่อพัฒนาแบบวัดภาวะผู้นำมุ่งความรู้สำหรับผู้จัดการร้านเครื่องดื่มไม่มีแอลกอฮอล์ในประเทศไทย โดยใช้ระเบียบวิธีวิจัยแบบผสานวิธี (Mixed Methods Research) ในรูปแบบ Exploratory Sequential Mixed Methods ในระยะแรกเป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ โดยสัมภาษณ์เชิงลึกแบบกึ่งโครงสร้างกับผู้จัดการร้านจำนวน 10 คน เพื่อค้นหาความหมายและองค์ประกอบของพฤติกรรมภาวะผู้นำมุ่งความรู้ ระยะที่สองเป็นการวิจัยเชิงปริมาณ โดยสร้างและพัฒนาแบบวัดภาวะผู้นำมุ่งความรู้จากข้อมูลเชิงคุณภาพและวรรณกรรมที่เกี่ยวข้อง จากนั้นเก็บข้อมูลจากกลุ่มตัวอย่างผู้จัดการร้าน 264 คน และวิเคราะห์ข้อมูลด้วยการวิเคราะห์องค์ประกอบเชิงสำรวจ (Exploratory Factor Analysis) ผลการวิจัยพบว่า ภาวะผู้นำมุ่งความรู้ของผู้จัดการร้านเครื่องดื่มไม่มีแอลกอฮอล์ในประเทศไทยมีองค์ประกอบ 4 ด้าน ได้แก่ 1) การสนับสนุนจากผู้นำ เช่น การให้คำแนะนำ ชื่นชม และให้เวลากับทีมงาน 2) การกระตุ้นทางปัญญาและนวัตกรรม เช่น การเปิดโอกาสให้เสนอแนวคิดใหม่ ๆ และแบ่งปันเทคนิคการทำงาน 3) การเสริมพลังทางจิตวิทยา เช่น การให้ทีมตัดสินใจด้วยตนเอง แลกเปลี่ยนข้อมูลภายในทีม และ 4) พฤติกรรมการจัดการความรู้ เช่น การส่งเสริมการบันทึก แบ่งปัน และนำความรู้ไปใช้จริงในงานประจำ โดยแบบวัดที่พัฒนาขึ้นมีจำนวน 21 ข้อคำถาม มีค่าความเชื่อมั่นเท่ากับ .887 ซึ่งอยู่ในเกณฑ์สูง สะท้อนถึงคุณภาพของเครื่องมือที่สามารถนำไปใช้ประเมินภาวะผู้นำมุ่งความรู้ได้อย่างแม่นยำ หมาะสมต่อการนำไปใช้ประเมินภาวะผู้นำมุ่งความรู้ในธุรกิจเครื่องดื่มไม่มีแอลกอฮอล์ เพื่อเสริมสร้างความสามารถเชิงนวัตกรรมในการบริการ กระบวนการทำงาน และความได้เปรียบทางการแข่งขัน
Article Details
เอกสารอ้างอิง
รัตติกร จงวิศาล. (2559). ภาวะผู้นำ: ทฤษฎี การวิจัย และแนวทางสู่การพัฒนา. (พิมพ์ครั้งที่ 3). กรุงเทพมหานคร: สำนักพิมพ์แห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
ศูนย์วิจัยกรุงศรี. (2567). แนวโน้มธุรกิจ/อุตสาหกรรม ปี 2567 - 2569: ธุรกิจร้านอาหารและเครื่องดื่ม. ธนาคารกรุงศรีอยุธยา จำกัด (มหาชน). เรียกใช้เมื่อ 15 เมษายน 2568 จาก https://www.krungsri.com/th/research/industry/industry-outlook/services/food-beverages/io/io-food-beverage-restaurant-2024-2026
ศูนย์วิจัยกสิกรไทย. (2567). แนวโน้มธุรกิจร้านอาหารและเครื่องดื่มปี 2568. บริษัท กสิกรไทย จำกัด (มหาชน). เรียกใช้เมื่อ 15 เมษายน 2568 จาก https://www.kasikornresearch.com/th/analysis/k-social-media/Pages/IAO111-Restaurant-Industry-FB-16-12-2024.aspx
สภาพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ. (2568). ภาวะเศรษฐกิจไทยไตรมาสที่ 4/2567 และแนวโน้มปี 2568. สำนักงานสภาพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ. เรียกใช้เมื่อ 15 เมษายน 2568 จาก https://www.nesdc.go.th/more_news.php?cid=1069&filename=index
Amjad, S. et al. (2025). Knowledge-oriented leadership, organizational trust and psychological capital: a gateway to innovative performance: a multisource approach. Management Research Review. https://doi.org/10.1108/MRR-06-2024-0468
Arnold, T. J. et al. (2019). Store manager-store performance relationship: A research note. Journal of Retailing, 95(2), 144-155.
Bass, B. M. & Riggio, R. E. (2006). Transformational Leadership. (2nd ed.). New York: Psychology Press.
Chaithanapat, P. et al. (2022). Relationships among knowledge-oriented leadership, customer knowledge management, innovation quality and firm performance in SMEs. Journal of Innovation & Knowledge, 7(1), 100162. https://doi.org/10.1016/j.jik.2022.100162
Chen, G. et al. (2022). “Knowledge is power: toward a combined model of knowledge acquisition and knowledge application of enterprises”. Nankai Business Review International, 13(2), 220-245.
Cooper, C. L. et al. (2023). Extending the resource and knowledge-based view: Insights from new contexts of analysis. Journal of Business Research, 156, 113523. https://doi.org/10.1016/j.jbusres.2022.113523.
Creswell, J. W. & Plano Clark, V. L. (2018). Designing and conducting mixed methods research. (3rd ed.). Thousand Oaks, CA: SAGE Publications.
De Long, D. W. & Fahey, L. (2000). Diagnosing cultural barriers to knowledge management. Academy of Management Perspectives, 14(4), 113-127.
Donate, M. J. & Sánchez de Pablo, J. D. (2015). The role of knowledge-oriented leadership in knowledge management practices and innovation. Journal of Business Research, 68(2), 360-370.
Field, A. (2017). Discovering statistics using IBM SPSS statistics. (5th ed.). Thousand Oaks, CA: SAGE Publications.
Gold, A. H. et al. (2001). Knowledge management: An organizational capabilities perspective. Journal of Management Information Systems, 18(1), 185-214.
Gürlek, M. & Çemberci, M. (2020). “Understanding the relationships among knowledge-oriented leadership, knowledge management capacity, innovation performance and organizational performance: A serial mediation analysis”. Kybernetes, 49(11), 2819-2846.
Hair, J. F. et al. (2019). Multivariate data analysis. (8th ed.). Andover: Hampshire, Cengage Learning EMEA.
He, P. et al. (2025). Responsible leadership and deceptive knowledge hiding: The mediating role of moral reflectiveness and the moderating role of leader-follower value congruence. Journal of Knowledge Management, 29(1), 49-71.
Henson, R. K. & Roberts, J. K. (2006). Use of exploratory factor analysis in published research: Common errors and some comment on improved practice. Educational and Psychological Measurement, 66(3), 393-416.
Hislop, D. (2013). Knowledge management in organizations: A critical introduction. (3rd ed.). Oxford: Oxford University Press.
Khattak, M. N. et al. (2024). Interplay between servant leadership, leader-member-exchange and perceived organizational support: A moderated mediation model. Journal of Organizational Effectiveness: People and Performance, 11(2), 237-261.
Kurtessis, J. N. et al. (2017). Perceived organizational support: A meta-analytic evaluation of organizational support theory. Journal of Management, 43(6), 1854-1884.
Le, P. T. & Le, P. B. (2025). Influence of knowledge-oriented leadership and knowledge sharing on radical and incremental innovation: the moderating role of market turbulence. VINE Journal of Information and Knowledge Management Systems, 55(1), 56-73.
Lincoln, Y. S. & Guba, E. G. (1985). Naturalistic inquiry. Thousand Oaks: SAGE Publications.
Milton, N. J. & Lambe, P. (2020). The knowledge manager’s handbook: A step-by-step guide to embedding effective knowledge management in your organization. (2nd ed.). New York: Kogan Page.
Naqshbandi, M. M. & Jasimuddin, S. M. (2018). “Knowledge-oriented leadership and open innovation: Role of knowledge management capability in France-based multinationals”. International Business Review, 27(3), 701-713.
Nonaka, I. & Takeuchi, H. (1995). The Knowledge-Creating Company: How Japanese Companies Create the Dynamics of Innovation. New York: Oxford University Press.
Ononye, U. H. & Maduemezia, I. (2024). Knowledge-oriented leadership, psychological safety, employee voice, and innovation. Informing Science: The International Journal of an Emerging Transdiscipline, 27(1). https://doi.org/10.28945/5244
Piraintorn, P. & Booranavitayaporn, S. (2023). Factors affecting the success of small and medium coffee and bakery shops in Bangkok Metropolitan Region. Dusit Thani College Journal, 17(3), 78-96.
Rhoades, L. & Eisenberger, R. (2002). Perceived organizational support: A review of the literature. Journal of Applied Psychology, 87(4), 698-714.
Rovinelli, R. J. & Hambleton, R. K. (1977). On the use of content specialists in the assessment of criterion-referenced test item validity. Dutch Journal of Educational Research, 2(2), 49-60.
Sadeghi, A. & Rad, F. (2018). The role of knowledge-oriented leadership in knowledge management and innovation. Management Science Letters, 8(2), 151-160.
Schütz, K. et al. (2019). How to achieve cost savings and strategic performance in purchasing simultaneously: A knowledge-based view. Journal of Purchasing and Supply Management, 26(2). https://doi.org/10.1016/j.pursup.2019.04.002
Scuotto, V. et al. (2022). Extending knowledge-based view: Future trends of corporate social entrepreneurship to fight the gig economy challenges. Journal of Business Research, 139, 1111-1122. https://doi.org/10.1016/j.jbusres.2021.10.060
Senge, P. M. (1990). The fifth discipline: The art and practice of the learning organization. New York: Doubleday.
Serenko, A. & Bontis, N. (2016). Understanding Counterproductive Knowledge Behavior: Antecedents and Consequences of Intra-Organizational Knowledge Hiding. Journal of Knowledge Management, 20(6), 1199-1224.
Shamim, S. et al. (2019). Impact of knowledge-oriented leadership on knowledge management behaviour through employee work attitudes. The International Journal of Human Resource Management, 30(16), 2387-2417.
Skaalvik, E. M. & Skaalvik, S. (2011). Teacher job satisfaction and motivation to leave the teaching profession: Relations with school context, feeling of belonging, and emotional exhaustion. Teaching and Teacher Education, 27(6), 1029-1038.
Spreitzer, G. M. (1995). Psychological empowerment in the workplace: Dimensions, measurement, and validation. Academy of Management Journal, 38(5), 1442-1465.
Srivastava, A. et al. (2006). Empowering leadership in management teams: Effects on knowledge sharing, efficacy, and performance. Academy of Management Journal, 49(6), 1239-1251.
Tu, Y. et al. (2022). Leader secure-base support and organizational learning culture: Synergetic effects on employee state promotion focus and approach job crafting. Career Development International, 27(5), 547-561.
Turban, E. et al. (2005). Decision support systems and intelligent systems. (7th ed.). New Jersey: Pearson Prentice Hall.
Wu, S. et al. (2024). Transformational leadership approaches to improve school management efficiency in junior high schools, Henan, China. Arts of Management Journal, 8(4), 285-307.
Yamane, T. (1973). Statistics: An introductory Analysis. (3rd ed.). New York: Harper & Row.
Zhang, Z. et al. (2025). Knowledge hiding and social exchange theory: A systematic review and meta-analysis. Frontiers in Psychology, 15, 1516815. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2024.1516815
