การศึกษาทำนองสวดพระมาลัยของการแสดงรำสวดในภาคตะวันออก
คำสำคัญ:
ทำนองสวด, พระมาลัย, รำสวดบทคัดย่อ
บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาทำนองสวดพระมาลัยของการแสดงรำสวดในภาคตะวันออก โดยใช้ระเบียบวิธีวิจัยเชิงคุณภาพในการศึกษาตามประเด็น คือ ระเบียบการสวด การรวบรวมทำนอง และการวิเคราะห์ทำนอง จากคณะรำสวด 3 คณะ คือ คณะอรชุน ลูกสุนทรภู่ จังหวัดระยอง คณะวิชัย ราชันย์ จังหวัดจันทบุรี และคณะแม่บุญยิ่ง เจริญวงศ์ จังหวัดตราด ผลการวิจัยพบว่าระเบียบการสวดพระมาลัยจะสวดตามเนื้อหาบางส่วนของคัมภีร์สวดพระมาลัย ฉบับ ส.ธรรมภักดี มี 2 ช่วง คือ ช่วงแรกเป็นการสวดบทบาลีเริ่มเรื่องพระมาลัย บทประวัติพระมาลัย บทพระมาลัยท่องนรก และช่วงท้ายเป็นการสวดบทเปรตสั่งพระมาลัย การรวบรวมทำนองพบทำนองที่สืบทอดในปัจจุบันทั้งสิ้น 25 ทำนอง การวิเคราะห์ทำนองพบลักษณะเฉพาะ คือ โครงสร้างของทุกทำนองเป็นทำนองสั้น ๆ อาศัยการเปลี่ยนคำสวด ทำนองมีทั้งการเอื้อนสลับกับคำสวด ทำนองสร้อย คำสร้อย แทรกคำ และซ้ำคำสวด บันไดเสียงขึ้นอยู่กับต้นเสียง ทุกทำนองมีลูกตกและเสียงสำคัญไม่เกิน 5 เสียง มีช่วงเสียงไม่เกิน 1 ช่วงเสียงครึ่ง การเคลื่อนที่ของเสียงมีวิถีขึ้นลงแบบย้ำเสียง ยืนเสียง และเคลื่อนที่ไปตามเสียงวรรณยุกต์ของคำสวด กระสวนทำนองมีความยักเยื้อง จังหวะส่วนใหญ่เป็นจังหวะปกติ จังหวะอิสระ และจังหวะพิเศษพบได้บางทำนอง การสวดมักใช้จังหวะสามัญ พบการใช้เครื่องดนตรีประกอบจังหวะเฉพาะจังหวัดจันทบุรี
เอกสารอ้างอิง
กรสรวง ดีนวลพะเนาว์. (2549). สวดคฤหัสถ์ : กรณีศึกษาคณะนายหอม ภุมรา ตำบลหนองโสน อำเภอเมือง จังหวัดเพชรบุรี. [ปริญญานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต ไม่ได้ตีพิมพ์]. มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ.
ณัฐพงศ์ แก้วสุวรรณ์. (2561). การสร้างสรรค์บทเพลงชุด วิวัฒน์เพลงโคราช. [วิทยานิพนธ์ปริญญาดุษฎีบัณฑิต, จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย]. Chulalongkorn University Intellectual Repository (CUIR). http://cuir.car.chula.ac.th/handle/123456789/63902.
นิฏฐิตา เจริญสุข, และคณะ. (2551). การเล่นรำสวดในจังหวัดจันทบุรี กรณีศึกษา คณะนายมงคล มรรคผล ตำบลตะกาดเง้า อำเภอท่าใหม่ จังหวัดจันทบุรี. [ศิลปนิพนธ์ปริญญาบัณฑิต ไม่ได้ตีพิมพ์]. สถาบันบัณฑิตพัฒนศิลป์.
นีรนุช นิรุตติศาสตร์. (2551). สวดพระมาลัย : กรณีศึกษาคณะนางรำหน้าศพ ตำบลทางเกวียน อำเภอแกลง จังหวัดระยอง [วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต, มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ]. Integrated Thesis & Research Management System Graduate School Srinakharinwirot University. http://thesis.swu.ac.th/swuthesis/Ethno/Neeranoot_N.pdf.
ปรารถนา มงคลธวัช และ สายสมร งามล้วน. (2547). การเล่นรำสวดในจังหวัดตราด. สำนักงานคณะกรรมการวัฒนธรรมแห่งชาติ กระทรวงวัฒนธรรม.
พิสุทธิ์ การบุญ. (2554). การศึกษาวิเคราะห์บทไหว้ครูรำสวดจังหวัดจันทบุรี. มหาวิทยาลัยราชภัฏรำไพพรรณี.
มนตรี ตราโมท. (2540). การละเล่นไทย. มติชน.
มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์และการเมือง. (2529). ประมวลกฎหมายรัชกาลที่ 1 จุลศักราช 1166 พิมพ์ตามฉบับหลวงตรา 3 ดวง เล่ม 3. เรือนแก้วการพิมพ์.
มุกดา การินทร์. (2564). พิธีกรรมและความเชื่อในการแสดงรำสวดของคณะอรชุน ลูกสุนทรภู่ จังหวัดระยอง. [วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต, จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย]. Chulalongkorn University Intellectual Repository (CUIR). https://cuir.car.chula.ac.th/handle/123456789/79381.
มูลนิธิสารานุกรมวัฒนธรรมไทย ธนาคารไทยพาณิชย์. (2542). สารานุกรมวัฒนธรรมไทย ภาคกลาง. สยามเพลส แมเนจเม้นท์.
รณชัย รัตนเศรษฐ. (2559). วัฒนธรรมดนตรีกับวิถีชีวิตในท้องถิ่นภาคตะวันออก: จังหวัดตราดและจังหวัดจันทบุรี. คณะดนตรีและการแสดง มหาวิทยาลัยบูรพา.
สุจริต บัวพิมพ์. (2538). มรดกไทย. พิมพลักษณ์ กรุงเทพฯ : โอเดียนสโตร์.
อนุวัฒน์ บิสสุริ. (2558). รำสวดคณะครูสาคร ประจง อำเภอบ้านค่าย จังหวัดระยอง. [วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต, จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย]. Chulalongkorn University Intellectual Repository (CUIR). https://cuir.car.chula.ac.th/handle/123456789/51111.
