การจัดการองค์ความรู้เพื่อการสืบสานศิลปะการแทงหยวก ในพื้นที่แหล่งเรียนรู้พิพิธภัณฑ์ไทยพวนบ้านผือ จังหวัดอุดรธานี

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ (1) ศึกษารวบรวมองค์ความรู้ภูมิปัญญาท้องถิ่นศิลปะการแทงหยวกของกลุ่มชาติพันธุ์ไทยพวน อำเภอบ้านผือ จังหวัดอุดรธานี ให้อยู่ในรูปแบบของฐานข้อมูลและสื่อการเรียนรู้ และ (2) นำองค์ความรู้ภูมิปัญญาท้องถิ่นศิลปะการแทงหยวกของกลุ่มชาติพันธุ์ไทยพวนที่ถูกจัดระบบแล้ว มาประยุกต์เป็นกิจกรรมเพื่อเผยแพร่และสืบสานสู่ชุมชนท้องถิ่น ใช้ระเบียบวิธีวิจัยเชิงคุณภาพ ได้แก่ การสัมภาษณ์เชิงลึกปราชญ์ท้องถิ่นจำนวน 1 คน เพื่อสกัดองค์ความรู้ออกจากตัวบุคคล และกระบวนการวิจัยเชิงปฏิบัติการ ได้แก่ การจัดกิจกรรมอบรมเชิงปฏิบัติการเผยแพร่ความรู้และทักษะศิลปะการแทงหยวกแก่ผู้ที่สนใจ จำนวน 1 ครั้ง เครื่องมือที่ใช้เก็บข้อมูล ได้แก่ แบบสัมภาษณ์กึ่งโครงสร้าง แบบประเมินทักษะการฝึกปฏิบัติ และแบบประเมินความพึงพอใจการนำไปใช้ประโยชน์ การวิเคราะห์ใช้แนวคิดแบบจำลองการจัดการองค์ความรู้เซกิ (SECI) ผลการวิจัยพบว่า มีการจัดการองค์ความรู้ศิลปะการแทงหยวกโดยเริ่มต้นจากการสกัด “ความรู้ที่ฝังลึก” สู่ “ความรู้ที่ชัดแจ้ง” ให้อยู่ในรูปแบบฐานข้อมูลและสื่อการเรียนรู้ ได้แก่ แผ่นพับ ป้ายนิทรรศการ และคู่มือหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ (e-book) จากนั้นจึงมีการจัดกิจกรรมอบรมเชิงปฏิบัติการเพื่อผนึกความรู้กลับเข้าสู่ตัวบุคคลอีกครั้ง มีจำนวนผู้เข้าร่วมกิจกรรม 66 คน ผู้ผ่านการประเมินทักษะฝึกปฏิบัติคิดเป็นร้อยละ 87.88 และมีผลการประเมินความพึงพอใจการนำไปใช้ประโยชน์โดยเฉลี่ยในระดับมากที่สุด (4.27) โดยแนวทางสำคัญในการนำองค์ความรู้ไปต่อยอด ได้แก่ การนำไปสร้างเป็นผลิตภัณฑ์ชุมชนบนฐานทุนทางวัฒนธรรม