การพัฒนาตนเองตามหลักสติปัฏฐาน 4

บทคัดย่อ

            บทความวิชาการนี้มีวัตถุประสงค์ 2 ประการ คือ 1) เพื่อศึกษาสติปัฏฐาน 4 ตามหลักพระพุทธศาสนา 2) เพื่อศึกษาการพัฒนาตนเองตามหลักสติปัฏฐาน 4 สติปัฏฐาน คือ การระลึกรู้เข้าไปตั้งไว้ในกองรูป เวทนา จิต และสภาวธรรม หรือ การระลึกรู้อย่างมั่งคงในกองรูป เวทนา จิต และสภาวธรรม การตั้งสติสัมปชัญญะเพียรพิจารณากาย เวทนา  จิตและธรรมเพื่อกำจัดความทุกข์ทั้งปวง การเจริญสติปัฏฐานในการปฏิบัติกายานุปัสนาสติปัฏฐาน ได้แสดงการปฏิบัติที่มีสติเป็นไปในกายที่เป็นไปในหมวดของอิริยาบททั้ง 4 ประการ คือ การเดิน การยืน การนั่ง และการนอน เวทนานุปัสสนาสติปัฏฐาน การกำหนดรู้เวทนา เสวยสุขเวทนา ย่อมรู้ชัดว่าเสวยสุขเวทนาอยู่ จิตตานุปัสสนาสติปัฏฐาน การกำหนดอาการของจิตที่มีธรรมชาติรับรู้อารมณ์ การใส่ใจในอารมณ์ เหล่านั้นด้วยการกำหนดรู้เท่าทันอาการของจิต ธัมมานุปัสสนาสติปัฏฐาน การมีสติเข้าไปกำหนดรู้สภาวธรรมเนือง ๆ ซึ่งธรรม 5 หมวด คือ นิวรณ์ 5  ขันธ์ 5  อายตนะ 12  โพชฌงค์ 7  อริยสัจ 4

          หลักการพัฒนาตน 4 ประการ มี  1) หลักการกระทำ คือ มุ่งทำการให้สำเร็จด้วยความเพียรพยายาม  2) หลักการศึกษาพัฒนาตน คือ ต้องถือเป็นหน้าที่โดยมีจิตสำนึกที่จะฝึกตนให้ก้าวหน้าต่อไปในการทำกุศลกรรมต่าง ๆ ที่จะให้ชีวิตและสังคมดีงามยิ่งขึ้น นี่เรียกว่า หลักไตรสิกขา  3) หลักไม่ประมาท ในการที่จะทำอะไร ๆ ด้วยความเพียร  4) หลักพึ่งตนได้ ซึ่งทำให้มีอิสรภาพ เมื่อเราทำได้ด้วยตนเองเราก็พึ่งตนได้

          การพัฒนาตนเองตามหลักสติปัฏฐาน 4 พอสรุปได้ดังนี้ การปฏิบัติกายานุปัสนาสติปัฏฐาน นำเอาหลักการกระทำการให้สำเร็จด้วยความเพียรพยายาม เวทนานุปัสสนาสติปัฏฐาน กับหลักการศึกษาพัฒนาตน ต้องถือเป็นหน้าที่โดยมีจิตสำนึกที่จะฝึกตนให้ก้าวหน้าอยู่ตลอดเวลา จิตตานุปัสสนาสติปัฏฐาน กับหลักไม่ประมาท ธัมมานุปัสสนาสติปัฏฐาน กับหลักพึ่งตนได้ มีอิสรภาพ