ประชาพิจารณ์ ประชามติ ในฐานะเป็นความชอบธรรมทางการเมือง

บทคัดย่อ

          บทความนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาแนวคิดเรื่องการจัดทำประชาพิจารณ์ 2) ศึกษาแนวคิดว่าด้วยการออกเสียงประชามติ 3) ศึกษาแนวคิดเรื่องความชอบธรรมทางการเมือง และ 4) วิเคราะห์การจัดทำประชาพิจารณ์ การออกเสียงประชามติ กับความชอบธรรมทางการเมืองว่ามีความสัมพันธ์กันอย่างไร โดยใช้กรณีการจัดทำประชาพิจารณ์ร่างรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทยเมื่อปี พ.ศ. 2540 การออกเสียงประชามติร่างรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พ.ศ. 2550 และการออกเสียงประชามติร่างรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พ.ศ. 2560 ตามลำดับ ผลการศึกษาพบว่าแนวคิดเรื่องประชาพิจารณ์ ประชามติ และความชอบธรรมทางการเมือง มีความสัมพันธ์กัน กล่าวคือแนวคิดเรื่องประชาพิจารณ์มียุทธศาสตร์และยุทธวิธีที่สร้างความชอบธรรมทางการเมือง ในขณะที่แนวคิดว่าด้วยการออกเสียงประชามติเป็นรูปแบบหนึ่งของประชาธิปไตยทางตรงที่ให้ประชาชนมีอำนาจในการตัดสินปัญหาสำคัญ ๆ ของชาติโดยใช้หลักการปกครองโดยเสียงข้างมาก ความชอบธรรมทางการเมืองในกรณีของการจัดทำประชาพิจารณ์เกิดจากการที่สภาร่างรัฐธรรมนูญได้เปิดโอกาสให้ประชาชนทั้งฝ่ายที่เห็นด้วยและไม่เห็นด้วยได้แสดงความคิดเห็นอย่างกว้างขวาง จนสมาชิกรัฐสภาได้ลงมติเห็นชอบด้วยคะแนนเสียงที่ท่วมท้น แม้ว่าร่างรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พ.ศ. 2540 จะไม่มีการออกเสียงประชามติก็ตาม ส่วนร่างรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พ.ศ. 2550 และ พ.ศ. 2560 แม้จะมีความชอบธรรมทางการเมืองเนื่องจากได้รับความเห็นชอบเกินกึ่งหนึ่งตามหลักการปกครองโดยเสียงข้างมากด้วยการออกเสียงประชามติ แต่รัฐธรรมนูญทั้งสองฉบับกลับถูกวิจารณ์จากหลายฝ่ายว่าไม่เปิดโอกาสให้ประชาชนได้มีส่วนร่วมในการแสดงความคิดเห็นที่กว้างขวางพอก่อนการออกเสียงประชามติ                                 จึงทำให้รัฐธรรมนูญมีปัญหาเรื่องความชอบธรรมทางการเมืองในเวลาต่อมา