การปฏิบัติวิปัสสนากรรมฐานที่เหมาะสมของผู้สูงอายุในจังหวัดพระนครศรีอยุธยา

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ 1. ศึกษากระบวนการปฏิบัติวิปัสสนากรรมฐานของผู้สูงอายุ 2. ศึกษาอารมณ์ของการปฏิบัติวิปัสสนากรรมฐานของผู้สูงอายุ และ 3. ศึกษาแนวทางการปฏิบัติวิปัสสนากรรมฐานที่เหมาะสมสำหรับผู้สูงอายุ เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ โดยเก็บข้อมูลด้วยวิธีโดยการให้การสัมภาษณ์เชิงลึก (In-Depth Interview) ได้มาโดยวิธีเลือกแบบเจาะจง (Purposive Sampling) เป็นไปตามลักษณะการเป็นตัวแทนของกลุ่มที่เหมาะสม จำนวน 18 รูปหรือคน แบ่งเป็น 3 กลุ่ม ได้แก่ กลุ่มที่ 1 นักวิชาการด้านพระพุทธศาสนา กลุ่มที่ 2 พระวิปัสสนาจารย์ และกลุ่มที่ 3 ผู้สูงอายุ

ผลการวิจัยพบว่า 1. การปฏิบัติกรรมฐานมีส่วนสำคัญในการพัฒนาคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุที่ดีขึ้น ตามหลักธรรมในทางพระพุทธศาสนา ด้วยการเจริญวิปัสสนากรรมฐานมีสติเข้าถึงธรรมในธรรมคือ ตามความเป็นจริง ผู้ที่เจริญสติปัฏฐานทั้ง 4 คือ กาย เวทนา จิต และธรรม ย่อมทำให้เกิดคุณธรรมข้ออื่นขึ้นในจิต และสามารถจะพิสูจน์ได้ด้วยตัวเอง ทำให้ดำรงชีวิตอยู่ในวิถีทางที่ดี ที่ถูกต้อง หมั่นประกอบแต่กรรมดี รู้จักประมาณในการบริโภคปัจจัย 4 2. การกำหนดอารมณ์กรรมฐานนั้น เป็นสภาวธรรมในขณะเดินจงกรมรู้สภาวธรรม อาการเดิน แข็ง ตึง หย่อน ในท่าทางที่เดิน สภาวการเป็นจริงที่ปรากฏรู้สึก คือ จิตสัมผัสว่า ร้อน เย็น สบาย ไม่สบาย รู้กายที่นั่งว่านั่งอย่างไร รู้สภาวธรรมที่กายใจอย่างวางเฉย การปฏิบัติวิปัสสนาตามขั้นตอน เห็นสภาวของทวารทั้ง 6 ในของขณะการเดินจงกรม และการนั่งสมาธินั้น และ 3. การปฏิบัติวิปัสสนากรรมฐานช่วยการจัดการชีวิตให้เป็นระบบมากขึ้น ให้มีสมาธิกับสิ่งที่ทำอยู่กับปัจจุบันได้นานไม่วอกแวกไปกับสิ่งรอบข้าง ก่อให้เกิดความร่าเริงแจ่มใสได้ จะต้องปราศจากความทุกข์ ไม่มีความเจ็บป่วยเกิดขึ้น
การปฏิบัติวิปัสสนากรรมฐานทำให้เกิดความร่าเริงสดใสได้