ศึกษาวิเคราะห์สาเหตุการสังคายนา ครั้งที่ 1

บทคัดย่อ

          บทความนี้ต้องการหาคำตอบว่าสาเหตุของการสังคายนา ครั้งที่ 1 มาจากปัจจัยอะไร ผู้เขียนเลือกวิเคราะห์ 2 ประเด็น กล่าวคือ ปัจจัยภายนอก และปัจจัยภายใน ผลการศึกษาทำให้ทราบว่าปัจจัยภายนอกที่เป็นสาเหตุ ให้มีการสังคายนาเกิดจากเหตุการณ์การดับขันธ์ของนิครนถ์นาฏบุตร แล้วสาวกทะเลาะวิวาทกันจนแตกความสามัคคี พระจุนทเถระ เกรงว่าจะเกิดกับศาสนาของพระพุทธเจ้า จึงเข้าเฝ้ากราบทูลรายงาน เพราะเหตุการณ์ดังกล่าว พระพุทธองค์ จึงทรงวางหลักการสังคายนา พร้อมแนะนำวิธีการรวบรวมหัวข้อธรรมที่เห็นสมควร ต่อมาภายหลังพระสารีบุตรเถระได้กราบทูลขอพุทธานุญาตทำการสังคายนา กล่าวคือรวบรวม และจัดหลักธรรมเป็นหมวดหมู่ ส่วนปัจจัยภายในที่เป็นสาเหตุให้เกิดการสังคายนา คือพระสุภัททะ กล่าวจาบจ้วงพระพุทธเจ้าต่อหน้าคณะสงฆ์ ซึ่งขณะนั้นพระพุทธองค์ทรงปรินิพานไม่นาน เป็นเหตุให้พระมหากัสสปเถระชักชวนพระสงฆ์อรหันต์ทำการสังคายนา ณ เมืองราชคฤห์ แต่หากวิเคราะห์เชิงลึกจะเห็นว่าระยะเวลาระหว่างการดับขันธ์ของนิครนถ์นาฏบุตรกับการจาบจ้วงพระพุทธเจ้าของพระสุภัททะเกิดขึ้นไม่ห่างกันมากนัก เชื่อได้ว่าเพราะปัจจัยทั้งสองอย่างดังกล่าวมาบรรจบกัน จึงเป็นเหตุให้พระมหากัสสปเถระและคณะสงฆ์รีบทำการสังคายนาพระธรรมวินัย ก่อนที่พระสงฆ์สาวกจะทะเลาะวิวาทเหมือนสาวกของนิครนถ์นาฎบุตร