การเฝ้าระวังทางวัฒนธรรมเพื่อการดำรงอยู่ของช่างทำเครื่องดนตรีพื้นเมือง ในจังหวัดเชียงราย

บทคัดย่อ

งานวิจัยนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อสำรวจและรวบรวมข้อมูลช่างทำเครื่องดนตรีพื้นเมือง ศึกษาการผลิตและการจำหน่ายเครื่องดนตรีพื้นเมือง และวิเคราะห์สภาพการณ์การดำรงอยู่ของช่างทำเครื่องดนตรีพื้นเมืองในจังหวัดเชียงราย ซึ่งเป็นการเฝ้าระวังทางวัฒนธรรมในเชิงรุกที่ประกอบด้วยการจัดเก็บความรู้ทางวัฒนธรรมและวิเคราะห์สภาพปัญหา โดยใช้ระเบียบวิธีวิจัยเชิงคุณภาพตามแนวทางการศึกษาทางมานุษยดนตรีวิทยา ผลการวิจัยพบว่า ช่างทำเครื่องดนตรีพื้นเมืองในจังหวัดเชียงราย ประกอบด้วยกลุ่มช่างทำสะล้อและซึง กลุ่มช่างทำกลอง และกลุ่มช่างทำปี่จุม การผลิตเครื่องดนตรีเป็นลักษณะของงานทำมือ วัสดุส่วนใหญ่เป็นไม้ซึ่งหาได้ในท้องถิ่นหรือจังหวัดใกล้เคียง โดยช่างทำเครื่องดนตรีเพียงคนเดียว ไม่มีผู้ช่วย และทำเครื่องดนตรีตามการสั่งซื้อหรือทำเก็บไว้ใช้เอง สภาพการณ์ในปัจจุบันพบว่า ช่างทำเครื่องดนตรีพื้นเมืองมีประสบการณ์และความชำนาญในการทำเครื่องดนตรีเป็นอย่างดี และยังมีบทบาทในด้านการถ่ายทอดดนตรีให้แก่เยาวชนและบุคคลทั่วไป แต่ส่วนใหญ่อยู่ในกลุ่มผู้สูงอายุและขาดผู้สืบทอด ในด้านการจำหน่ายพบว่าไม่มีตลาดรองรับและยังไม่เป็นที่รู้จัก แต่มีโอกาสที่ดีในการประชาสัมพันธ์และส่งเสริมช่างทำเครื่องดนตรีพื้นเมือง เนื่องจากในจังหวัดเชียงรายมีกิจกรรมที่เกี่ยวข้องกับวัฒนธรรมอยู่โดยตลอดและงานรวมกลุ่มนักดนตรีพื้นเมืองทั้งในระดับจังหวัดและกลุ่มภาคเหนือ