คุณลักษณะทางภาษาของหมอสมุนไพรพื้นบ้านไทยอีสาน

บทคัดย่อ

การศึกษาครั้งนี้เป็นการศึกษาเชิงภาษาศาสตร์สังคม โดยมีจุดมุ่งหมายเพื่อศึกษาคุณลักษณะทางภาษาของหมอสมุนไพรพื้นบ้านไทยอีสานที่สามารถแสดงให้ถึงอำนาจทางสังคม กรอบแนวคิดที่ใช้ในการวิจัย คือ แนวคิดคุณลักษณะทางภาษา (Attribute) กลุ่มตัวอย่าง คือ หมอสมุนไพรพื้นบ้านไทยอีสานจากจังหวัดอุดรธานี ขอนแก่น และศรีษะเกษ จำนวน
6 คน มีสถานการณ์สื่อสารที่ใช้ในการศึกษาจำนวน 60 สถานการณ์

ผลการศึกษา พบว่า มีคุณลักษณะทางภาษา 4 คุณลักษณะ ได้แก่ คุณลักษณะความแจ่มชัด มีคำบ่งชี้ทางภาษา ได้แก่ การใช้คำแสดงหลักฐานหรือเห็นภาพ การอ้างถึงคุณลักษณะการบังคับ-ชี้นำ ตัวบ่งชี้ทางภาษา คือ กริยาบังคับ กริยาอนุญาต กริยาชี้นำ และประโยคคำสั่ง คุณลักษณะความปิดบังอำพราง มีตัวบ่งชี้ทางภาษา คือ การไม่ระบุแหล่งที่มาอย่างชัดเจน อุปลักษณ์ ข้อมูลไม่ครบ ทำเป็นเรื่องเล็ก และคุณลักษณะการโน้มน้าว มีตัวบ่งชี้ทางภาษา คือ คำสรรพนาม การใช้คำถามเชิงวาทศิลป์ และอุปลักษณ์ จากคุณลักษณะทางภาษาแสดงให้เห็นว่าหมอสมุนไพรพื้นบ้านไทยอีสานมีลักษณะน่าเชื่อถือ ทำให้เชื่อได้ง่ายสามารถพึ่งพาได้ และน่าประทับใจ ทำให้หมอสมุนไพรพื้นบ้านมีคุณสมบัติ คือ เป็นผู้มีความรู้มากกว่า เป็นผู้ตัดสิน และเป็นผู้เป็นมิตร คุณสมบัติเหล่านี้ส่งผลให้หมอสมุนไพรพื้นบ้านมีอำนาจทางสังคม อำนาจนี้เป็นอำนาจในลักษณะจงใจชักจูงคนอื่น