อุปลักษณ์เชิงมโนทัศน์จากพืชสู่ร่างกาย: กระบวนการทางความหมายของคำประสมแบบนาม-นาม ในภาษาไทย
Main Article Content
บทคัดย่อ
งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อวิเคราะห์โครงสร้างทางความหมายและกระบวนการทางความหมายของคำประสมแบบนาม-นามในภาษาไทยที่มีความหมายเกี่ยวกับร่างกาย ซึ่งนำมาเปรียบเทียบกับพืช โดยใช้ทฤษฎีอุปลักษณ์เชิงมโนทัศน์ของ Lakoff และ Johnson (1980) และทฤษฎีหลอมรวมมโนทัศน์ของ Fauconnier & Turner (1998) ข้อมูลที่ใช้ในการวิจัยประกอบด้วยคำประสมแบบนาม-นามจากสองแหล่งข้อมูล ได้แก่ (1) พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2554 และ (2) หนังสือคลังคำ พ.ศ. 2559 (ฉบับปรับปรุง)
ผลการวิเคราะห์โครงสร้างทางความหมายของคำประสมแบบนาม-นาม ที่มีความหมายเกี่ยวกับร่างกาย ซึ่งนำมาเปรียบเทียบกับพืชจำนวน 5 คำ พบว่า ส่วนแสดงความเด่นของคำประสมแสดงเค้าความหมายของคำเดิม ได้แก่ อวัยวะหรือส่วนต่าง ๆ ของร่างกาย ในขณะที่ส่วนขยายของคำประสมมีความหมายเปรียบเทียบแบบอุปลักษณ์ ความหมายของคำประสมเป็นการเปรียบเทียบลักษณะของพืชกับลักษณะของอวัยวะ เพื่ออธิบายลักษณะเด่นของส่วนในร่างกายหรืออวัยวะนั้น สะท้อนให้เห็นว่าผู้ใช้ภาษาไทยมีระบบความคิดที่เป็นอุปลักษณ์ นอกจากนี้การอธิบายความหมายของคำประสมที่มีความหมายร่างกาย ซึ่งนำมาเปรียบเทียบกับพืช ด้วยเครือข่ายบูรณาการเชิงมโนทัศน์แสดงให้เห็นความเชื่อมโยงระหว่างมโนทัศน์ต่าง ๆ ที่จำเป็นต่อการเข้าใจความหมายของคำประสม ทำให้เข้าใจกระบวนการทางปริชานของผู้ใช้ภาษาไทยในการสร้างความหมายของคำประสมทั้ง 5 คำนี้
Article Details
เอกสารอ้างอิง
นววรรณ พันธุเมธา. (2559). คลังคำ. กรุงเทพฯ: อมรินทร์พริ้นติ้งแอนด์พับลิชชิ่ง.
ราชบัณฑิตสถาน. (2556). พจนานุกรมราชบัณฑิตสถาน พ.ศ. 2554. กรุงเทพฯ: นานมีบุ๊คส์พับลิเคชั่นส์.
วรลักษณ์ วีระยุทธ. (2565). การหลอมรวมมโนทัศน์ในกระบวนการทางความหมายของคำประสมแบบนาม-นาม ในภาษาไทย. วิทยานิพนธ์ปริญญาดุษฎีบัณฑิต มหาวิทยาลัย ศรีนครินทรวิโรฒ.
อนงค์ เอียงอุบล. (2525). การศึกษาเชิงวิเคราะห์คำประสมในภาษาไทย. วิทยานิพนธ์ปริญญาอักษรศาสตรมหาบัณฑิต จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
อลิษา อินจันทร์. (2557). คำประสมแบบเท่าเทียมในภาษาไทย. วิทยานิพนธ์ปริญญาอักษรศาสตรมหาบัณฑิต จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
อัญชลี สิงห์น้อย. (2548). คำนามประสม: ศาสตร์และศิลป์ในการสร้างคำไทย. กรุงเทพฯ: สำนักพิมพ์แห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
Benczes, R. (2006). Creative Compounding in English. Amsterdam: John Benjamins Publishing.
Bloomfield, L. (1993). Language. Chicago: The University of Chicago Press.
Botha, R. P. (1968). The Function of the Lexicon in Transformational Generative Grammar. The Hague: Mouton.
Evans, V., & Green, M. (2006). Cognitive Linguistics an Introduction. Edinburgh: Edinburgh University Press.
Fauconnier, G., & Turner, M. (1998). Conceptual integration networks. Cognitive Science, 22(1), 133–187.
Fauconnier, G. (1984). Mental Spaces: Aspects of meaning construction in natural language. Cambridge: Cambridge University Press.
Jespersen, O. (1954). A Modern English Grammar on Historical Principles. London: Bradford and Dickens.
Lakoff, G., & Johnson, M. (1980). Metaphors We Live By. London: The university of Chicago press.
Levi, J. N. (1978). The Syntax and Semantics of Complex Nominals. New York: NY Academic Press.
