นวัตกรรมวารสารศาสตร์เชิงสร้างสรรค์ในยุคดิจิทัลดิสรัปชั่นของสื่อมวลชนไทย

บทคัดย่อ

        การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษางานด้านวารสารศาสตร์เชิงสร้างสรรค์ ค้นหาและวิเคราะห์รูปแบบและลักษณะการสื่อสารใหม่ของนวัตกรรมการสื่อสารเชิงวารสารศาสตร์ รวมทั้งพัฒนาและยกระดับให้งานวารสารศาสตร์ของสื่อมวลชนไทยสู่นวัตกรรมวารสารศาสตร์เชิงสร้างสรรค์ในยุคดิจิทัลดิสรัปชั่น โดยเป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ ใช้วิธีการสัมภาษณ์เชิงเจาะลึกที่มีแนวทางแบบกึ่งมีโครงสร้างกับกลุ่มตัวอย่างนักวิชาการ นักวิชาชีพและประชาชนผู้บริโภคสื่อด้านวารสารศาสตร์ จำนวน 9 คน การวิเคราะห์ข้อมูลใช้การตีความเพื่อนำเสนอในลักษณะของการบรรยายเชิงพรรณนาหรือพรรณนาวิเคราะห์

        ผลการวิจัยพบว่า งานด้านวารสารศาสตร์เชิงสร้างสรรค์ในยุคดิจิทัลดิสรัปชั่นของสื่อมวลชนไทยกลุ่มตัวอย่างส่วนใหญ่มองว่ามีลักษณะโดยทั่วไปคือ ควรเน้น“ข้อเท็จจริงที่รวดเร็วและถูกต้องน่าเชื่อถือ”โดย   ทุกสิ่งต้องมาพร้อมกัน ส่วนลักษณะเฉพาะที่เด่นเป็นพิเศษคือวารสารศาสตร์เชิงข้อมูล การเน้นการแจ้งข้อมูลข่าวสารควรเป็น“ข่าววิถีปกติใหม่”ที่ต้องใช้ภาษากระชับและชัดเจนอย่างแท้จริง การหลอมรวมสื่อวารสารศาสตร์ควร“หลอมรวมเชิงเป้าหมาย”เป็นการหลอมรวมข่าวเพื่อสังคมไม่ใช่ข่าวเชิงปริมาณ  ลักษณะของความคิดสร้างสรรค์ในงานวารสารศาสตร์ควรเป็นการคิดประเด็นข่าวและรายงานข่าวจาก“ประโยชน์ของสังคม”มากกว่าความสนใจของสังคม การพลิกผันทางดิจิทัลหรือการเคลื่อนย้ายสู่ดิจิทัลแพลทฟอร์มนั้นส่งผลให้เกิดข่าวสังคมออนไลน์ 4.0 อย่างชัดเจน และการพัฒนาเทคโนโลยีแบบก้าวกระโดดในงานวารสารศาสตร์ควรใช้เทคโนโลยีเครื่องกลลอยฟ้าไร้คนขับ (โดรน) รวมทั้งควรใช้เทคโนโลยีปัญญาประดิษฐ์เป็นเครื่องมือในการรายงานข่าวที่ทันสมัยมากยิ่งขึ้น

        การค้นหาและวิเคราะห์นวัตกรรมวารสารศาสตร์เชิงสร้างสรรค์ในยุคดิจิทัลดิสรัปชั่นของสื่อมวลชนไทยนั้น กลุ่มตัวอย่างส่วนใหญ่มองว่า นวัตกรรมเชิงผลิตภัณฑ์ควรสร้างแอพพลิเคชั่นที่ช่วยป้องกันข่าวปลอมนวัตกรรมเชิงกระบวนการควรเป็นลักษณะวารสารศาสตร์หลอมรวมโดยผู้บริโภคสื่อควรมีความกระตือรือร้นในการขับเคลื่อนข้อมูลข่าวสารไปร่วมกับนักวารสารศาสตร์ด้วย นวัตกรรมเชิงตำแหน่งควรเป็นลักษณะการเปลี่ยนตำแหน่งจากเดิมที่เป็นองค์กรข่าวที่ถูกต้องน่าเชื่อถือปรับเปลี่ยนเป็นองค์กรข่าวที่รวดเร็วและถูกต้องน่าเชื่อถือนวัตกรรมเชิงกระบวนทัศน์ควรเปลี่ยนกรอบความคิดหรือกระบวนทัศน์จากการเน้นข่าวหนังสือพิมพ์และข่าวโทรทัศน์เปลี่ยนเป็นรูปแบบข่าวออนไลน์อย่างเต็มรูปแบบ และนวัตกรรมเชิงสังคมควรเป็นนวัตกรรมที่สื่อวารสารศาสตร์มีส่วนร่วมในการเปลี่ยนแปลงคุณภาพชีวิตของคนในสังคมให้ดีขึ้นเป็นวารสารศาสตร์เชิงสังคมที่เน้นนำเสนอข่าวเพื่อช่วยเหลือคนในสังคมที่เดือดร้อน

        การพัฒนาและยกระดับให้งานวารสารศาสตร์ของสื่อมวลชนไทยสู่นวัตกรรมวารสารศาสตร์เชิงสร้างสรรค์ในยุคดิจิทัลดิสรัปชั่น กลุ่มตัวอย่างส่วนใหญ่มองว่าควรเน้นพัฒนาเนื้อหาสาระที่ก่อให้เกิดประโยชน์กับทุกภาคส่วนในสังคม ไม่ว่าจะอยู่บนแพลทฟอร์มใด โดยเนื้อหาควรมีลักษณะ“เนื้อหาสาระเชิงสร้างสรค์”    จึงจะไม่ถูกดิสรัปจากเทคโนโลยีดิจิทัล และการยกระดับควรเน้นการสร้าง“การรู้เท่าทันการเปลี่ยนแปลง”ให้ประชาชนผู้บริโภคสื่อวารสารศาสตร์ขยายพรมแดนแห่งการเรียนรู้ให้ครอบคลุมทุกความเปลี่ยนแปลงของภูมิทัศน์สื่อทั้งในโลกยุคดิจิทัลดิสรัปชั่นในปัจจุบันและโลกอนาคตให้ได้