การสื่อสารอัตลักษณ์ผ่านวัฒนธรรมภูมิปัญญาผ้าทอ ของกลุ่มชาติพันธุ์ลาว ตำบลหนองแก้ว อำเภอกันทรารมย์ จังหวัดศรีสะเกษ

บทคัดย่อ

        การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ (1) เพื่อศึกษาอัตลักษณ์ผ่านวัฒนธรรมภูมิปัญญาผ้าทอ ของกลุ่มชาติพันธุ์ลาว ตำบลหนองแก้ว อำเภอกันทรารมย์ จังหวัดศรีสะเกษ (2) เพื่อศึกษาแนวทางพัฒนาการสื่อสารอัตลักษณ์ผ่านวัฒนธรรมภูมิปัญญาผ้าทอ ของกลุ่มชาติพันธุ์ลาว ตำบลหนองแก้ว อำเภอกันทรารมย์ จังหวัดศรีสะเกษ เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ (Qualitative Research) โดยใช้วิธีการค้นคว้าข้อมูลจากเอกสาร ตำรา งานวิจัยที่เกี่ยวข้อง และเก็บข้อมูลพื้นที่โดยการการสัมภาษณ์เชิงลึก (In-Depth Interview) และการสังเกตแบบมีส่วนร่วม กับผู้ให้ข้อมูลหลักที่เป็นผู้นำชุมชน กลุ่มสตรีผ้าทอตำบลหนองแก้ว และหน่วยงานภาครัฐองค์การบริหารส่วนตำบลหนองแก้ว อำเภอกันทรารมย์ จังหวัดศรีสะเกษ

        ผลการวิจัยพบว่า 1) อัตลักษณ์ทางภูมิปัญญาผ้าทอของตำบลหนองแก้ว อำเภอกันทรารมย์ จังหวัด  ศรีสะเกษนั้นชุมชนเป็นกลุ่มชาติพันธุ์ลาว ประชากรส่วนใหญ่ประกอบอาชีพเกษตรกรรม รองลงมาคือการทอผ้าที่มีการสืบทอดภูมิปัญญาความรู้ และประสบการณ์ที่ได้รับการสืบทอดกันมาตั้งแต่อดีตเป็นรุ่นสู่รุ่นมาเป็นเวลามากกว่า 100 ปี โดยทอผ้าเพื่อใช้สำหรับนุ่งห่ม ชุมชนได้รับการปลูกฝังและถ่ายทอดความรู้เริ่มตั้งแต่ระดับครัวเรือน โดยเฉพาะจากแม่ไปสู่ลูกสาว ที่มีการแต่งกายการนุ่งผ้าซิ่น และมีผ้าสไบเบี่ยงใส่เวลาไปทำบุญ หรือในงานประเพณีต่าง ๆ การทอผ้าลายขิดผู้คิดลวดลายขิดจะได้รับแรงบันดาลใจมาจากวิถีชีวิต ธรรมชาติ และความเชื่อ ปัจจุบันมีการพัฒนาต่อไปด้วยการทำเป็นอาชีพทอผ้าในครัวเรือน สร้างรายได้ให้ชุมชน  และต่อยอดความคิดสร้างสรรค์ในการออกแบบผลิตภัณฑ์จากผ้าลายขิดเกิดเป็นผลิตภัณฑ์ใหม่ ๆ เช่น ทำกระเป๋า ทำหมอน เป็นผลิตภัณฑ์ของขวัญ และของฝาก  2) กระบวนการสื่อสารในการถ่ายทอดภูมิปัญญาท้องถิ่นนั้น ลักษณะการสื่อสารของชุมชนเป็นการสื่อสารภายในชุมชนระดับบุคคล และระดับกลุ่ม กระบวนการสื่อสาร มีผู้ส่งสาร คือ ปราชญ์ชาวบ้าน ผู้ปฏิบัติการจัดทำผลิตภัณฑ์ ส่วนสาร คือ กระบวนการผลิต การสืบทอด การประยุกต์ ผ่านช่องทาง คือ สื่อบุคคล สื่อวัตถุที่เป็นผลิตภัณฑ์ สื่อเฉพาะกิจและสื่อกิจกรรมการปฏิบัติ มีกลุ่มผู้รับสาร คือ สมาชิกในชุมชน สมาชิกในกลุ่มผู้ปฏิบัติงานสื่อพื้นบ้าน และประชาชนทั่วไป โดยมีแนวทางการพัฒนารูปแบบการสื่อสาร ใน 3 ขั้นตอน คือ 1) ขั้นการผลิตใช้สื่อบุคคลผ่านการสนทนา การสอน การอธิบาย การสาธิต และการทดลองทำ   2) ขั้นการสืบทอด เน้นใช้สื่อบุคคล สื่อกิจกรรมการอบรมใช้วิธีการผสมผสานระหว่างการสอนแบบบอกเล่า และการปฏิบัติจริง 3) ส่วนขั้นการประยุกต์ เน้นการใช้สื่อวัตถุที่เป็นผลิตภัณฑ์เพื่อก่อให้เกิดมูลค่าร่วมกับการใช้ช่องทางสื่อออนไลน์ในการเผยแพร่ข้อมูลอย่างกว้างขว้างขึ้น