การศึกษาวิเคราะห์ภาวะผู้นำในพระไตรปิฎก

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ 3 ประการ คือ 1) เพื่อศึกษาภาวะผู้นำในพระไตรปิฎก 2) เพื่อศึกษาหลักธรรมสำหรับผู้นำในพระไตรปิฎก และ 3) เพื่อวิเคราะห์ภาวะผู้นำในพระไตรปิฎก ระเบียบวิธีการวิจัยเป็นการศึกษาวิจัยเชิงคุณภาพ โดยทำการวิจัยด้วยการศึกษาค้นคว้าวิจัยจากคัมภีร์พระไตรปิฎก อรรถกถา หนังสือ บทความ ดุษฎีนิพนธ์ งานวิจัย และสื่ออิเล็กทรอนิกส์ต่าง ๆ ที่มีความเกี่ยวข้อง ผลการวิจัยพบว่า 1) ลักษณะของผู้นำในพระพุทธศาสนาที่มาจากแนวคิดกำเนิดในอัคคัญญสูตรมีอยู่ 2 ประการได้แก่ ธรรมราชา คือ ผู้นำที่ทรงไว้ซึ่งความรู้ในธรรมของพระพุทธศาสนา และยังประชาชนทั้งหลาย ให้ยินดีด้วยธรรมของพระราชา และ เทวราชาคือ ผู้นำที่ประชาชนให้การยอมรับ เปรียบดังเป็นเทพเจ้า อันได้แก่ สมมติเทพ คือ เทพเจ้าโดยสมมติ ซึ่งหมายถึงกษัตริย์ทรงความเป็นเทพ ที่อยู่เหนือมนุษย์ด้วยธรรม คือ หิริ และโอตัปปะ ผู้นำในพระไตรปิฎกต้องมีกลยุทธ์ มีศิลปะ มีอิทธิพลสามารถชี้นำผู้อื่นได้ให้เขาเกิดความวางใจ เชื่อใจ พร้อมทั้งให้ความเคารพนับถือ ให้ความร่วมมือทุกด้าน และให้เขาเกิดความมั่นใจในความสามารถในการเป็นผู้นำของตน ซึ่งสามารถสร้างความสำเร็จแก่ตนและผู้ปฏิบัติตาม นำพาองค์กรไปสู่ความสำเร็จได้ 2) หลักธรรมในพระไตรปิฎกที่ผู้นำควรมีและควรนำไปประยุกต์ใช้ ได้แก่ ทศพิธราชธรรม จักรวรรดิวัตร อธิปไตย สังคหวัตถุธรรม พรหมวิหารธรรม อคติ สัปปุริสธรรม อปริหานิยธรรม และสาราณียธรรม 3) จากการวิเคราะห์ภาวะผู้นำในพระไตรปิฎก สามารถนำเอาหลักธรรมที่ปรากฎในพระไตรปิฎกมาประยุกต์ใช้กับกับสังคมได้เป็นอย่างดี ตามลักษณะงานที่ดำเนินการอยู่ทั้งในด้านสังคม เศรษฐกิจ และการเมืองการปกครอง ด้วยเหตุนี้พระพุทธศาสนาให้ความสำคัญต่อลักษณะของผู้นำมาก